Fimmtudaginn 20. nóvember verður haldinn opinn fundur um þróun of framtíðahorfur íbúðarmarkaðar á Austurlandi. Fundurinn verður haldinn í húsnæði Austurbrúar, Búðareyri 1 á Reyðarfirði, kl. 11:45 og er opinn öllum. Að fundinum standa HMS, Tryggð byggð og Austurbrú. 

Á fundinum verður fjallað um atvinnuþróun í landsbyggðunum, stöðuna á íbúðamarkaði og stafræn byggingarleyfi. 

Staðan í Fjarðabyggð
Jóna Árný Þórðardóttir, bæjarstjóri Fjarðabyggðar 

Staða íbúðauppbyggingar 
Jón Örn Gunnarsson, sérfræðingur húsnæðisáætlana hjá HMS 

Stafræn byggingarleyfi 
Dagný Geirdal, verkefnastjóri Mannvirkjaskrár hjá HMS 

 Fundarstjóri verður Þuríður Lillý Sigurðardóttir, varaformaður Sambands sveitarfélaga á Austurlandi. 

Húsið opnar kl. 11:45 og verður boðið upp á léttar veitingar meðan á fundi stendur. Fundargestum er boðið samtal við frummælendur eftir fundinn. 

Við bjóðum öll velkomin á fundinn og hlökkum til að sjá ykkur. 

Þróun og framtíðarhorfur íbúðamarkaðar og byggingarmála á Austurlandi

Hlutverk Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er að vernda líf og heilsu manna, eignir og umhverfi með því að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með gæðum, öryggi og heilnæmi. Að stuðla að stöðugleika á húsnæðismarkaði og tryggja almenningi aðgengi...

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Fræðsla og forvarnir

Gögn og mælaborð

Brunavarnir

Burður

Byggingarreglugerð

Byggingarvörur

Fagaðilar í mannvirkjagerð

Fasteignaskrá

Húsnæðisáætlanir

Húsnæðisbætur og leigumál

Landeignaskrá

Lán til einstaklinga

Lán til lögaðila

Lífsferilsgreining (LCA)

Mannvirkjarannsóknasjóður - Askur

Mannvirkjaskrá

Markaðseftirlit

Rafmagnsöryggi

Stofnframlög

Þjónustuflokkar

Húsnæðisbætur

Lánavefur

Öryggi mannvirkja

Sveitarfélagsgátt

Um HMS

Fréttir

Gjaldskrá HMS

Lög og reglugerðir

Umsóknir og eyðublöð

Útgefið efni

Vaxtatafla

Gildum leigusamningum í leiguskrá HMS hefur fjölgað um rúmlega 4 þúsund á milli októbermánaða 2024 og 2025

Virkum leitendum á leiguvefnum Myigloo.is fækkar á milli mánaða

Eftirspurnarþrýstingur er minni á leigumarkaði á sama tíma og leiguverð hækkar hægar

Alls tóku 1.448 nýir leigusamningar gildi í leiguskrá HMS í október á sama tíma og 879 samningar féllu úr gildi. Skráðir leigusamningar hjá HMS sem eru í gildi eru nú um 27.500 talsins, líkt og sjá má í leiguverðsjá.

Gildum leigusamningum sem skráðir eru hjá HMS hefur fjölgað hratt frá því að ný leiguskrá tók gildi í janúar 2023. Á milli októbermánaða 2024 og 2025 hefur gildum samningum fjölgað um rúmlega 4 þúsund.

Á myndinni hér að ofan má sjá fjölda gildra leigusamninga í hverjum mánuði eftir tegund leigu. Meira en helmingur gildra leigusamninga í leiguskrá í október eru markaðsleigusamningar, eða 63% samninga. Hlutdeild markaðsleigusamninga hefur farið vaxandi, en í janúar 2024 vörðuðu um 55% gildra leigusamninga íbúðir sem leigðar eru út á markaðslegum forsendum.

Færri leigjendur keppast um hverja íbúð

Leiguvefurinn Myigloo.is er markaðstorg fyrir leigjendur og leigusala. Meginþorri leigusamninga sem skila sér þaðan í leiguskrá HMS eru vegna leiguíbúða sem leigðar eru út af einstaklingum. Fyrir vikið gefur gagnasafn Myigloo.is nokkuð raunsæja mynd af þróun þess hluta markaðarins.

Á meðfylgjandi grafi má sjá fjölda virkra leitenda, en það eru notendur sem sækja að minnsta kosti einu sinni um leiguhúsnæði innan hvers mánaðar á Myigloo.is. Í september og október fækkaði virkum leitendum nokkuð, sem bendir til þess að eftirspurn eftir leiguhúsnæði hafi minnkað. Alls sóttu 1.259 notendur Myigloo.is að minnsta kosti einu sinni um leiguhúsnæði í október og 1.489 notendur í september. Til samanburðar hafa virkir leitendur verið á bilinu 1.500 til 1.800 í hverjum mánuði frá ársbyrjun.

Á sama tíma og virkum leitendum hefur fækkað undanfarna mánuði hefur markaðsleigusamningum sem skráðir eru af Myigloo.is fjölgað lítillega. Þessi þróun bendir til þess að eftirspurnarþrýstingur á leigumarkaði hafi minnkað undanfarið, þar sem færri tilvonandi leigjendur keppast nú um hverja íbúð en áður. Á sama tíma nam 12 mánaða hækkun vísitölu leiguverðs 7,4% í september í ár, en til samanburðar nam 12 mánaða hækkun vísitölunnar 10,5% í september í fyrra.

Minni eftirspurnarþrýstingur mælist á leigumarkaði

Yfir þúsund kaupsamningum var þinglýst í október þrátt fyrir óvissu á lánamarkaði

Íbúðalán á breytilegum vöxtum eru nú nánast ófáanleg hjá bönkunum en lífeyrissjóðirnir hafa ekki enn kynnt breytingar á lánaframboði

Kaupsamningar voru fleiri í október heldur en í september, þrátt fyrir óvissu á lánamarkaði vegna vaxtamálsins svokallaða. Lánakjör fyrstu kaupenda hafa versnað umfram kjör annarra á síðustu vikum, auk þess sem færri lánaform standa þeim til boða. Þetta er á meðal þess sem fjallað verður ítarlega um í næstu mánaðarskýrslu HMS.

Þinglýstir kaupsamningar um íbúðarhúsnæði voru að minnsta kosti 1.037 í nýliðnum októbermánuði samkvæmt bráðabirgðatölum úr mælaborði HMS um veltu og fjölda kaupsamninga. Til samanburðar voru þinglýstir kaupsamningar 985 talsins í septembermánuði. Fjölgun kaupsamninga milli mánaða í október virðist að mestu leyti drifin áfram af lögaðilum sem kaupendum, þó samningum þar sem einstaklingar voru kaupendur hafi jafnframt fjölgað lítillega milli mánaða.

Nokkur tími getur liðið frá því að lánsumsókn er samþykkt þar til kaupsamningur er undirritaður. Þeir kaupsamningar sem dagsettir eru í seinni hluta októbermánaðar geta því varðað viðskipti sem áttu sér stað áður en vaxtadómurinn féll og aðgengi að lánsfjármagni var takmarkað.

Lánakjör fyrstu kaupenda hafa versnað á síðustu vikum

Arion banki, Íslandsbanki og Landsbankinn hafa skert lánaframboð sitt vegna vaxtamálsins  og er nú hvergi hægt að taka verðtryggt lán á breytilegum vöxtum. Samhliða tilkynningum um breytt lánaframboð lækkuðu bankarnir hámarksveðhlutfall fyrir grunnlán niður í 50%, en sú breyting er í samræmi við innleiðingu CRR III reglugerðarinnar sem kveður á um breyttar áhættuvogir fyrir íbúðalán eftir veðhlutföllum.

Minna lánaframboð og lægra hámarksveðhlutfall fyrir grunnlán er ígildi vaxtahækkunar fyrir fyrstu kaupendur, sem taka lán með mikilli veðsetningu. Í meðfylgjandi töflu má sjá samanburð á vaxtakjörum fyrir og eftir breytingar fyrir lán með 70% veðhlutfall eftir lánastofnunum og tegund lána.

Ofangreindar breytingar eru ekki til þess fallnar að bæta lánakjör á íbúðalánum heldur frekar að rýra lánakjör, a.m.k. á lánum með veðhlutfall yfir 50%. Breytilegir vextir á óverðtryggðum lánum frá Landsbankanum hækka um 1 prósentustig og fastir óverðtryggðir vextir hækka um 0 – 0,56 prósentustig hjá bönkunum þremur. Fastir vextir af verðtryggðum lánum hækka hins vegar um 0,05 – 0,4 prósentustig hjá bönkunum.

Uppfært 14. nóvember kl. 16:00. Í fyrri útgáfu fréttarinnar voru rangar tölur fyrir vexti bankanna fyrir breytingu.

Mikil umsvif á fasteignamarkaði í október þrátt fyrir breytingar á lánamarkaði

Skráningarskylda leigusamninga í leiguskrá HMS mun framvegis ná til allra sem leigja út húsnæði til íbúðar

Ný lög koma í veg fyrir að leigufjárhæð breytist á fyrstu tólf mánuðum leigusamnings

Almenn skráningarskylda leigusamninga bætir upplýsingagjöf um leigumarkaðinn

Þann 10. nóvember síðastliðinn samþykkti Alþingi frumvarp félags- og húsnæðismálaráðherra um breytingu á húsaleigulögum. Meginmarkmið þessara breytinga er að stuðla að aukinni langtímaleigu og gera breytingar á leigufjárhæð fyrirsjáanlegri.

Almenn skráningarskylda leigusamninga innleidd

Í lögunum, sem taka gildi þann 1. janúar 2026, er einnig mælt fyrir um almenna skráningarskyldu húsaleigusamninga í leiguskrá HMS. Áður náði sú skylda eingöngu yfir þau tilfelli þegar leigusali hafði fleiri en tvær íbúðir í útleigu. Þessi breyting mun enn frekar auka getu íslenskra stjórnvalda, hagaðila og almennings til að nálgast raunsannar upplýsingar um leigumarkaðinn á Íslandi. Skráningarskyldan er grundvallaratriði þegar kemur að því að taka upplýstar ákvarðanir um málaflokkinn.

Frumvarpið felur einnig í sér breytingu á tekjuskattslögum þannig að sú skattaívilnun sem einstaklingar nutu vegna útleigu verður háð því að leigusamningurinn hafi verið skráður í leiguskrá HMS.

Föst leiga fyrstu tólf mánuðina og aukin upplýsingaöflun

Leigufjárhæð tímabundinna samninga getur ekki tekið breytingum ef samningur er gerður til skemmri tíma. Óheimilt verður því að semja um að leigufjárhæð tímabundinna samninga taki breytingum fyrstu tólf mánuði samningsins. Þetta þýðir að leiguverð breytist ekki vegna vísitöluhækkana eða annarra forsendna fyrr en að tólf mánuðum liðnum. Samningar sem eru til skemmri tíma en það haldaþví  sömu leigufjárhæð allan samningstímann.

Leigusamningar í leiguskrá HMS verða ekki lengur undanþegnir upplýsingarétti almennings sem er liður í að auka gagnsæi varðandi leigumarkaðinn á Íslandi. Eftir sem áður verða einstakir húsaleigusamningar þó ekki aðgengilegir nema vegna lögmætra ástæðna.

Nánari upplýsingar um skráningu húsaleigusamninga um íbúðarhúsnæði í leiguskrá HMS er að finna á island.is.

Ný húsaleigulög styrkja rétt leigjenda og auka gagnsæi á markaðnum

Fimmtudaginn 13. nóvember verður haldinn opinn fundur um þróun og framtíðahorfur íbúðarmarkaðar á Vesturlandi. Fundurinn verður haldinn í Tónlistarskólanum, Dalbraut 1 á Akranesi, kl. 12 og er opinn öllum. Að fundinum standa HMS, Tryggð byggð og Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi. 

Á fundinum verður fjallað um atvinnuþróun í landsbyggðunum, stöðuna á íbúðamarkaði og stöðu innleiðingar nýs viðmóts byggingarleyfa og næstu skref við þróun viðmótsins. 

Staðan á Akranesi 
Haraldur Benediktsson, bæjarstjóri Akraneskaupstaðar 

Íbúðauppbygging og framtíðarhorfur 
Jón Örn Gunnarsson, sérfræðingur húsnæðisáætlana hjá HMS 

Byggingarleyfi á Íslandi – allt á einum stað 
Dagný Geirdal, verkefnastjóri Mannvirkjaskrár hjá HMS 

Fundarstjóri verður Ragnar Sæmundsson formaður samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi. 

Þróun og framtíðarhorfur íbúðamarkaðar og byggingarmála á Vesturlandi

Dagana 5. – 6. nóvember fór fram námskeið á vegum Brunamálaskólans fyrir stjórnendur slökkviliða í landinu. Viðfangsefni námskeiðsins var „Áfallastreita og félagastuðningur“ og fyrirlesari var Styrkár Hallsson sálfræðingur frá sálfræðistofunni Sálfræðingarnir ehf.  

Námskeiðið, sem haldið var á Hótel Varmalandi, var vel sótt og voru 35 stjórnendur frá 20 slökkviliðum alls staðar að af landinu.

Á námskeiðinu var farið m.a. yfir hugtakið streita og hverjar helstu tegundir og orsakir streitu eru.  Áföll og kvíði voru tekin fyrir ásamt áfallastreituröskun og helstu áhættuþáttum hennar. Þá var félagastuðningur stór partur af námskeiðinu.

Námskeiðið heppnaðist mjög vel og var umræða þátttakenda mjög lifandi og skemmtileg. Þá var ekki annað að heyra á þátttakendum í lok námskeiðs en að fólk væri mjög ánægt með námskeiðið og það hefði verið gagnlegt og fræðandi.

Brunamálaskólinn þakkar Styrkári og þátttakendum kærlega fyrir samveruna og þakkar starfsfólkinu á Hótel Varmalandi fyrir góðar móttökur.

Til stendur að halda svipað námskeið á vordögum fyrir stjórnendur slökkviliða þar sem viðfangsefnið verður fjárhagsáætlanagerð. Verður það auglýst nánar síðar.

Hér má sjá fleiri myndir frá námskeiðinu:

Námskeið í áfallastreitu og félagastuðning fyrir stjórnendur slökkviliða

Burður, nýr samstarfsvettvangur um mannvirkjarannsóknir og prófanir, var stofnaður í dag af Ingu Sæland, félags- og húsnæðismálaráðherra og Loga Einarssyni, menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra í húsnæði HMS í Borgartúni. Hlutverk Burðar er að efla og samræma rannsóknir og prófanir í húsnæðis- og mannvirkjagerð á Íslandi. Að vettvanginum koma stjórnvöld, menntastofnanir og atvinnulíf.

,,Almenningur hefur kallað eftir öflugri byggingarannsóknum og prófunum hér á landi og stofnun Burðar er svarið við því. Markmiðið er skýrt: Að Burður leiði til betri bygginga. Bygginga sem eru vandaðar, rannsakaðar og prófaðar – og þar sem þekking ræður för en ekki tilviljun. Rakaskemmdir verða teknar föstum tökum og strax í byrjun næsta árs munum við taka í notkun faggildan gluggaprófunarbúnað. Það þýðir að hægt verður að prófa og votta byggingarvörur sem framleiddar eru hér á landi og styðja þannig við innlenda framleiðendur.“

Undanfara Burðar má rekja töluvert langt aftur en hann á rætur sínar að rekja til viðbragða stjórnvalda við ákalli fjölmargra aðila um aukið fjármagn og skýrara skipulag á rannsóknaumhverfi mannvirkjageirans.

Á viðburðinum var jafnframt kynnt útgáfa á ritinu Rannsóknaþörf í húsnæðis- og mannvirkjarannsóknum á Íslandi auk þess sem aðgerðir í Vegvísi að mótun rannsóknaumhverfis mannvirkjagerðar voru gerðar upp. Útgefið efni tengt Burði er nú aðgengileg á vef HMS.

,,Það er mjög ánægjulegt að rannsóknaumhverfið í mannvirkjagerða sé komið á dagskrá en það hefur vantað stefnu í þessum málaflokki. Þetta er einn mikilvægasti málaflokkur í nútíma samfélagi; hvernig við byggjum húsakynni og umhverfi og nátengt því hvernig samfélag við viljum byggja. Burður byggir á þverfaglegri samvinnu milli rannsókna og nýsköpunar og þar er von mín að samnýting á styrkleikum allra aðila, - rannsakenda, búnaðar, gagnaöflunar, fjármögnunar og miðlunar muni auka slagkraft og samfellu frá rannsóknum til innleiðingar og skila öruggari, hagkvæmari og sjálfbærari mannvirkjum.”

Myndaður verður stýrihópur Burðar með fulltrúum stjórnvalda, atvinnulífs og menntastofnana sem mun fylgja eftir og styðja við starf starfsamstarfsvettvangsins. Rekstraraðili Burðar verður HMS en hlutverk stofnunarinnar felst í að tryggja virkt samstarf og uppbyggingu samstarfsvettvangsins.

,,Burður eru hluti af stærra ferli sem þegar er hafið við mótun starfsumhverfis íslenskrar mannvirkjagerðar til framtíðar, sem ætlað er að auka skilvirkni, samræmingu, gæði, sjálfbærni og neytendavernd í mannvirkjagerð. Þannig vinnum við samhliða þessu m.a. að breyttu byggingareftirliti og að koma umsóknum um byggingarleyfi á einn stað. Burður verður án efa einn af máttarstólpum HMS en við erum þegar byrjuð að efla okkar teymi í samræmi við það.“

Frekari upplýsingar um Burð og undanfari

Í mars 2024 gaf HMS út Vegvísi að mótun rannsóknaumhverfis mannvirkjagerðar. Í honum voru skilgreindar 16 aðgerðir á sviði mannvirkjarannsókna og prófana, sem áttu að varða leiðina út árið 2025 og móta stefnuna fram á við. Hægt var að fylgjast með framgangi aðgerðanna á verkefnatímanum (mars 2024-nóvember 2025) hér. Uppgjör á aðgerðunum má nálgast hér.

Fyrsta aðgerð vegvísisins og einn af grunnþáttum hans var að greina rannsóknaþörf í húsnæðis- og mannvirkjagerð á Íslandi. Stofnað var þverfaglegt vísindaráð vorið 2024 með alls ellefu fulltrúum frá vísindasamfélagi, atvinnulífi og hinu opinbera. Megin hlutverk þess var að greina rannsóknaþörfina á sviði mannvirkja- og húsnæðismála með hliðsjón af húsnæðisstefnu, landskipulagsstefnu og loftslagsmarkmiðum Íslands. Vísindaráð hóf greiningu á rannsóknaþörfinni í apríl 2024 og hefur afraksturinn nú verið gefinn út eftir bæði lokað og opið samráðsferli. Í Rannsóknaþörf í húsnæðis- og mannvirkjagerð koma fram sextán viðfangsefni mannvirkjarannsókna í sex flokkum, sem talið er brýnast að vinna að miðað við íslenskar aðstæður.

Ljóst er að gríðarleg þörf er á að bregðast við rannsóknaþörf í húsnæðis- og mannvirkjagerð hér á landi með markvissum hætti. Fyrsta skrefið til að bregðast við því er að efla samtal og samvinnu allra hagaðila og verður Burður sá samtarfsvettvangur þar sem hagaðilar vinna saman að því að efla og samræma rannóknir og prófarnir í húsnæðis- og mannvirkjagerð á Íslandi. Þar að auki mun Burður bæta samnýtingu innviða, stuðla að skilvirkri nýtingu opinberra fjármuna og miðla þekkingu úr rannsóknaumhverfinu.

Mótun og stofnun Burðar er afrakstur af vinnu aðgerðar 1.4. í vegvísinum. Gengið er út frá því að samstarfsaðilar í Burði verði hagaðilar frá hinu opinbera, menntastofnunum og atvinnulífi. Hver hagaðili komi með innlegg til samstarfsins í takti við hlutverk og starfsemi viðkomandi.

Upplegg á starfsemi Burðar við stofnun hans er eftirfarandi:

Stýrihópur: Myndaður af fulltrúum frá félags- og húsnæðismálaráðuneytinu (FRN), menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðuneytinu (MNH), háskólasamfélagi, atvinnulífi og HMS. Tilgangur hans er að fylgja eftir og styðja við starf starfsamstarfsvettvangsins.

Vísindaráð: Myndað af fulltrúum háskólasamfélags, atvinnulífs og hins opinbera. Greinir rannsóknaþörf mannvirkjageirans hverju sinni og hefur yfirsýn yfir fagþekkingu á markaði.

Rekstraraðili: HMS. Hlutverkið felst einkum í að tryggja öflugt og virkt samstarf ólíkra hagaðila og um leið uppbyggingu vettvangsins.

Fimm lykilþættir rannsóknaumhverfis eru í forgrunni, þ.e. rannsakendur, búnaður, gögn, fjármögnun ásamt miðlun og innleiðingu: Þessa lykilþætti þarf að efla markvisst og styðja við með aðkomu ólíkra hagaðila. Þannig næst slagkraftur í samstarfið með tilheyrandi ávinningi fyrir alla.

Að efla slagkraft, sýnileika og samhæfingu rannsókna og prófana. 

Að stuðla að betri byggingum, öruggari mannvirkjum og sjálfbærari þróun með því að sameina þekkingu, innviði og fjármögnun í öflugan vettvang.

Að móta eftirsóknarvert umhverfi fyrir rannsakendur með því að tryggja fyrirsjáanleika í rannsóknaþörf, fjármögnun, nýliðun og langtímahugsun í greininni.  

Að auka aðgengi að rannsókna- og prófunarbúnaði með með skráningu á búnaði í sameiginlegan grunn, samnýtingu búnaðar, gegnsæjum kostnaði og faglegri þjónustu við notendur hans. 

Að gera gögn aðgengileg og á því formi sem samræmist þörfum notenda. Tengja og miðla þeim gagnabönkum sem til eru og styðja við nýja.

Að tryggja fjármagn og forgangsröðun til lykilrannsókna og þróunar- og nýsköpunarverkefna í takti við þarfir samfélagsins hverju sinni.

Að tryggja að nýjungar og nýsköpun skili sér til markaðarins með því að miðla og innleiða betur nýja þekkingu og gera fræðslu og leiðbeiningar aðgengilegri.

Að samstarfsvettvangurinn hafi fest sig í sessi með markvissri uppbyggingu rannsóknaumhverfis í húsnæðis- og mannvirkjagerð, í samræmi við sameiginlega sýn hagaðila.   

Að kominn sé aukinn slagkraftur og sýnileiki í húsnæðis- og mannvirkjarannsóknir og prófanir. 

Að meira fjármagn sé tryggt til að sinna nauðsynlegum rannsóknum ásamt því að efla þróun og nýsköpun greinarinnar.

Hlutverk, markmið og framtíðarsýn samstarfsvettvangsins voru mótuð eftir kynningar og umræður við hátt í 100 hagaðila á undanförnum mánuðum.

Verkefni, aðgerðaráætlun og vörður fyrir starfsemi Burðar verða unnar á vinnustofum með hagaðilum á næstu vikum en þegar liggja fyrir verkefni og áhersluþættir frá uppgjöri á aðgerðum vegvísis.

Burður - nýr samstarfsvettvangur í mannvirkjarannsóknum og prófunum

Mest skoðað

Samstarfsvettvangur mannvirkjarannsókna og þróunar

BURÐUR

Viðburðir á vegum HMS

Hlutverk Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er að vernda líf og heilsu, eignir og umhverfi með því að tryggja virkt eftirlit með gæðum og öryggi í mannvirkjagerð, brunavörnum, minnkun vistspors og réttleika skráningar fasteigna.