Hlutverk Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er að vernda líf og heilsu manna, eignir og umhverfi með því að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með gæðum, öryggi og heilnæmi. Að stuðla að stöðugleika á húsnæðismarkaði og tryggja almenningi aðgengi...

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Skráðu þig á póstlista HMS og fáðu allar nýjustu fréttir sendar í pósthólfið þitt.

Póstlisti HMS

Fræðsla og forvarnir

Gögn og mælaborð

Brunavarnir

Burður

Byggingarreglugerð

Byggingarvörur

Fagaðilar í mannvirkjagerð

Fasteignaskrá

Húsnæðisáætlanir

Húsnæðisbætur og leigumál

Landeignaskrá

Lán til einstaklinga

Lán til lögaðila

Lífsferilsgreining (LCA)

Mannvirkjarannsóknasjóður - Askur

Mannvirkjaskrá

Markaðseftirlit

Rafmagnsöryggi

Stofnframlög

Þjónustuflokkar

Húsnæðisbætur

Lánavefur

Öryggi mannvirkja

Sveitarfélagsgátt

Um HMS

Fréttir

Gjaldskrá HMS

Lög og reglugerðir

Umsóknir og eyðublöð

Útgefið efni

Vaxtatafla

Að verða fyrir því óhappi að eldur kvikni á heimilum er erfið lífsreynsla, jafnt fyrir börn sem fullorðna. Öll slökkvilið landsins munu, á næstu dögum, fá Björnis huggunarbangsa til sín til að hafa til taks á dælubílum og afhenda börnum sem lenda í eldsvoðum, eða öðrum tilvikum þar sem slökkvilið er kallað til. Huggunarbangsinn veitir börnum öryggi og huggun sem lenda í slíkum atvikum og byggir upp traust milli barna og slökkviliðsmanna. Hann hefur reynst árangursríkt verkfæri í Noregi til að beina athygli barna frá streituvaldandi umhverfi og veita huggun.

Brunavarnir Skagafjarðar afhentu Kolbeini Ara Gíslasyni fyrsta Björnis huggunarbangsann á Íslandi. Þann 28. september sl. varð eldur á heimili Kolbeins Ara og móður hans þegar kviknaði í út frá eldavél. Þar sem nýbúið var að endurnýja reykskynjara urðu þau fljótt eldsins vör og gerðu heiðarlega tilraun til að slökkva eldinn sjálf. Þegar það gekk ekki, forðuðu þau sér út ásamt kettinum Dreka og hringdu samhliða í 112 sem boðaði slökkviliðið á vettvang. Öll komust þau heil á höldnu út og var eldurinn slökktur fljótlega eftir komu fyrstu viðbragðsaðila.

Huggunarbangsinn er einn af þremur meginþáttum í innleiðingu verkefnisins „Björnis brunabangsi“ en Björnis eða Bjössi eins og hann er stundum kallaður kemur frá Þrándheimi í Noregi. Með afhendingu fyrsta huggunarbangsans eru allir þættir í innleiðingu verkefnisins komnir í framkvæmd. Annar þátturinn  er uppfært fræðsluefni um brunavarnir fyrir elsta árgang leikskólabarna, þar sem Björnis brunabangsi er í aðalhlutverki, bæði í  fræðslumyndbandi og litabók sem dreift er til barnanna. Þriðji þátturinn er stóri Björnis bangsinn sem aðstoðar slökkvilið landsins við að vekja áhuga og athygli á forvörnum. Hann sendir frá sér fréttir, myndir og myndbönd og mætir á viðburði slökkviliðanna til þess að gleðja og fræða viðstadda.

Óhætt er að segja að Björnis hafi fengið frábærar móttökur hjá yngstu kynslóðinni, enda þekkja mörg börn Björnis brunabangsa úr sjónvarpsþáttum sem eru í sýningu á RÚV.

Markmið verkefnisins er að efla forvarnir og fræðslu en um er að ræða stórt og metnaðarfullt verkefni sem hefði ekki orðið að veruleika án aðkomu góðra styrktaraðila.

Fyrsti Björnis huggunarbangsinn afhentur á Íslandi

Kaupendur eru almennt fjárhagslega betur settir með hefðbundinni lántöku heldur en sameignarfyrirkomulagi ef þeir hafa tök á því

Kaupstuðningur léttir á greiðslubyrði á kostnað eignamyndunar

Stuðningur sjóðs getur auðveldað aðgengi að fasteignamarkaði og aukið húsnæðisöryggi

Nýr möguleiki við fasteignakaup hefur komið fram á síðustu vikum þar sem sjóðir á vegum byggingarfyrirtækja taka þátt í íbúðarkaupum einstaklinga. Leiðin hefur ýmsa kosti og galla, en hún léttir á greiðslubyrði kaupenda á kostnað eignamyndunar þeirra.

Úrræðið er einungis í boði fyrir íbúðir í nýbyggingum, sem eru almennt dýrari en aðrar sambærilegar íbúðir. Tilvonandi kaupendum dugar þá 10% útborgun og 65-70% lántaka á móti 20-25% framlagi fjárfestingarsjóðanna.

Leigugreiðslur kaupenda geta verið umtalsverðar

Fjárfestingarsjóðurinn innheimtir leigu fyrir afnot af hlut sínum í fasteigninni sem nemur 5% af framlagi hans til fasteignakaupanna á ári. Leigan er verðtryggð, skuldfærist mánaðarlega og ber verðbætur frá gjalddaga fram að greiðsludegi. Leigan er þó ekki greidd mánaðarlega, heldur er hún gerð upp við sölu fasteignar eða lok sameignarsamnings, að hámarki 10 árum frá kaupdegi. Uppsöfnuð leiga að 10 árum liðnum getur numið verulegum fjárhæðum. Ef gert er ráð fyrir 2,5% verðbólgu á ári, nemur uppsöfnuð leiga fyrir 70 milljón króna íbúð tæplega 9 milljónum króna.

Leiga fellur hins vegar niður að fullu ef raunverðsþróun íbúðaverðs er óhagstæð og söluvirði stendur ekki undir uppgreiðslu eftirstöðva fasteignaláns við uppgjör samnings. Það gerist þó ekki fyrr en allt eigið fé kaupanda er uppurið. Kaupandi mun því tapa öllu sínu eigin fé, að meðtalinni upphaflegri útborgun, áður en sjóðurinn gefur eftir nokkurn hluta af uppsafnaðri leigu við lok samnings.

Fyrirkomulagið gæti dregið úr greiðslubyrði og aukið kaupgetu

Kaupstuðningur sjóðs við íbúðakaup gæti því dregið úr greiðslubyrði kaupenda á samningstímanum og þar með auðveldað þeim aðgengi að fasteignamarkaðnum. Þegar upp er staðið er eignamyndun hins vegar hægari og heildarkostnaður hærri en ef hefðbundið íbúðalán væri tekið í stað kaupstuðnings, þar sem hluta af greiðslum er í raun frestað til uppgjörs samnings.

Kaupendur eru því almennt betur settir án kaupstuðnings sjóðs ef þeir hafa möguleika á því að fjármagna íbúðakaup sín með hefðbundinni lántöku. Hafi einstaklingar hins vegar ekki kost á því getur stuðningur sjóðs hugsanlega auðveldað þeim að eignast eigið húsnæði og þannig skapað þeim aukið húsnæðisöryggi.

Hér að neðan er fjallað ítarlega um þetta nýja fyrirkomulag við íbúðakaup.

Sex byggingaraðilar hafa stofnað fjárfestingasjóði

Nýlega hafa sex byggingaraðilar stofnað fjárfestingasjóði sem kaupa og selja eigin fasteignir.

Kauplykill er á vegum Skugga byggingarfélags

ÞG sjóður er á vegum ÞG verktaka ehf.

SAFÍR20 er á vegum Safír bygginga ehf.

Sjóðirnir bjóða allt að 20-25% stuðning við kaup á íbúðum úr smiðju þeirra byggingaraðila sem standa þeim að baki. Allir sjóðirnir eru hýstir og reknir af eignarstýringarfélaginu Stefni, sem er hluti af samstæðu Arion banka. Sjóðirnir virðast allir vera reknir með sama fyrirkomulagi og styðjast við sömu skilmála. Aparta Iceland ehf. er þjónustuaðili Stefnis og er tengiliður kaupenda við sjóðina.


Eingöngu í boði fyrir valdar nýjar íbúðir á höfuðborgarsvæðinu

Kaupstuðningur fjárfestingarsjóðanna takmarkast við nýjar óseldar íbúðir í þeirra eigu. Í ljósi þess að úrræðinu er að miklu leyti sérstaklega beint að fyrstu kaupendum er vert að draga fram að nýjar íbúðir eru að jafnaði dýrari en aðrar íbúðir.

Frá ársbyrjun 2016 hefur fermetraverð seldra fjölbýlisíbúða í nýbyggingum á höfuðborgarsvæðinu verið að meðaltali 14% hærra en fermetraverð annarra seldra fjölbýlisíbúða á svæðinu. Í því samhengi má líta svo á að hluti af kaupstuðningi fjárfestingasjóðanna gangi upp í að greiða verðálag sem lagt er á íbúðir í nýbyggingum.


Lágmarksútborgun 10% af kaupverði með eða án stuðnings

Lágmarksútborgun til kaupa á íbúðarhúsnæði er sú sama, hvort sem stuðnings fjárfestingarsjóðs nýtur við eða ekki. Íbúðakaupendur þurfa að lágmarki að eiga 10% af kaupverði til að njóta stuðnings fjárfestingarsjóða.

Frá og með 31. október rýmkaði Seðlabankinn reglur um hámark veðsetningarhlutfalls úr 85% í 90% fyrir fyrstu kaupendur. Með þeim breytingum er lánveitendum heimilt að veita fyrstu íbúðakaupendum allt að 90% lán og þeir þyrftu því eingöngu að eiga 10% af kaupverði til útborgunar við hefðbundin fasteignakaup. Landsbankinn og Íslandsbanki bjóða fyrstu kaupendum allt að 90% lán, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum, en aðrir lánveitendur hafa ekki auglýst hærri veðhlutföll á lánum sínum til fyrstu kaupenda. Í mörgum tilfellum þurfa fyrstu kaupendur því í raun að eiga 15% af kaupverði til útborgunar við hefðbundin fasteignakaup.

Með stuðningi fjárfestingarsjóðs léttist aftur á móti mánaðarleg greiðslubyrði kaupenda af fasteignaláni þar sem einungis þarf að taka lán fyrir 70% af kaupverði í stað 90% ef sjóðurinn leggur til 20% hlut og eigið fé kaupanda er 10%.

Sjóðurinn tekur þátt í kostnaði við meiri háttar viðhald

Þrátt fyrir að sjóðurinn sé meðeigandi í fasteigninni hefur kaupandi full yfirráð yfir keyptri eign og stendur undir öllum gjöldum tengdum rekstri hennar. Sjóðurinn greiðir engu að síður hlut í fasteignagjöldum í samræmi við eignarhlut sinn í fasteigninni.

Kaupendur taka á sig kostnað sem tengist daglegu viðhaldi eignarinnar, meðal annars húsfélagsgjöld. Sjóðurinn tekur hins vegar þátt í kostnaði vegna framkvæmda sem húsfélag samþykkir, í hlutfalli við eignarhlut sinn.

Allar breytingar á eigninni sem teljast ekki til eðlilegs viðhalds eru á kostnað kaupanda. Áður en ráðist er í slíkt viðhald eða framkvæmdir ber kaupanda að afla skriflegs samþykkis frá sjóðnum. Sjóðnum er þó óheimilt að synja um slíkt samþykki án réttmætrar ástæðu.


Kaupendur greiða afnotagjald af eignarhlut sjóðsins í fasteign sinni

Kaupendur þurfa að greiða leigu fyrir afnot af hlut sjóðsins í fasteigninni, sem nemur 5% af framlagi sjóðsins til fasteignakaupanna á ári. Leigan er verðtryggð, skuldfærist mánaðarlega og ber verðbætur frá gjalddaga fram að greiðsludegi.

Leigan greiðist þó ekki mánaðarlega, heldur er hún gerð upp við sölu fasteignar eða lok sameignarsamnings, að hámarki 10 árum frá kaupdegi. Uppsöfnuð leiga að 10 árum liðnum getur numið verulegum fjárhæðum. Sem dæmi má nefna að uppsöfnuð leiga af 20% eignarhlut sjóðs í 70 m.kr. íbúð nemur tæplega 9 m.kr. eftir 10 ár, ef gert er ráð fyrir að verðbólga verði 2,5% á ári allt tímabilið. Meiri verðbólga leiðir til þess að leigufjárhæðin hækkar, líkt og sjá má í töflunni hér að neðan. Þess má þó geta að leiga sem hlutfall af söluvirði lækkar með hækkandi raunvirði íbúðarinnar.

Leigan fellur niður í heild sinni ef söluandvirði eignarhluta einstaklingsins stendur ekki undir greiðslu eftirstöðva íbúðaláns. Hins vegar fellur leigan aðeins niður að hluta til ef eigið fé kaupanda við sölu er lægra en uppsöfnuð ógreidd leiga. Þannig mun einstaklingurinn tapa öllu sínu eigin fé, að meðtalinni upphaflegri útborgun, áður en sjóðurinn gefur eftir nokkurn hluta af uppsafnaðri leigu við lok samnings.

Líkja má kaupstuðningi sjóða við eingreiðslulán

Eingreiðslulán, eða kúlulán, er tegund lána þar sem afborganir eru ekki greiddar af láninu fyrr en í lok lánstímans þegar allur höfuðstóllinn er greiddur í einni greiðslu. Vextir eru stundum greiddir reglulega á lánstímanum en í öðrum tilvikum er þeim bætt við höfuðstólinn og þeir greiddir til baka við lok lánstímans samhliða höfuðstólnum.

Kaupstuðningi fjárfestingasjóða við íbúðakaup má líkja við eingreiðslulán þar sem höfuðstóll og vextir eru greiddir í einni greiðslu við lok lánstíma. Líta má svo á að tekið sé eingreiðslulán fyrir 20-25% af kaupverði íbúðar á 5% verðtryggðum vöxtum. Höfuðstóll lánsins breytist þó í takt við þróun íbúðaverðs, fremur en vísitölu neysluverðs. Í þeim tilvikum sem íbúðaverð helst stöðugt að raunvirði, er hægt að líkja kaupstuðningnum við hefðbundið verðtryggt eingreiðslulán. Ef íbúðaverð hækkar umfram almennt verðlag hækkar höfuðstóllinn meira en á hefðbundnu verðtryggðu eingreiðsluláni yfir lánstímann. Verði aftur á móti raunverðslækkun á íbúðaverði á tímabilinu hækkar höfuðstóllinn minna en á hefðbundnu verðtryggðu eingreiðsluláni.

Tökum dæmi um 14 milljón króna eingreiðslulán til 10 ára með framangreindum skilmálum. Gerum ráð fyrir að verðbólga sé 2,5% allt tímabilið og að íbúðaverð hækki um 2% að raunvirði. Að tíu árum liðnum nemur endurgreiðsla eingreiðslulánsins alls tæplega 31 milljón króna. Til samanburðar væri heildarendurgreiðsla á 10 ára verðtryggðu jafngreiðsluláni með 5% vöxtum rúmlega 20 milljónir króna. Ef gert er ráð fyrir 30 ára lánstíma á verðtryggðu jafngreiðsluláni sem greitt er upp eftir 10 ár næmi heildargreiðsla tæplega 25 milljónum króna.

Eingreiðslulánið er því talsvert dýrara en jafngreiðslulánið, hvort sem litið er til skemmri eða lengri lánstíma. Ástæðan er sú að féð er í raun fengið að láni til lengri tíma, þar sem lántaki greiðir ekkert inn á höfuðstólinn á lánstímanum. Öll lánsfjárhæðin ber því vexti og verðbætur allan lánstímann í tilviki eingreiðslulána. Í þessu samhengi er vert að nefna að ofangreindur samanburður tekur ekki tillit til tímavirðis peninga.

Kaupstuðningur fjárfestingasjóða er þó ekki lán í eðli sínu, þar sem sjóðurinn er skráður sem meðeigandi að fasteigninni meðan á samningstíma stendur og greiðir m.a. hluta af opinberum gjöldum og viðhaldi.

Takmörkuð eignamyndun með stuðningi fjárfestingasjóðs

Tökum dæmi um þrjá einstaklinga sem kaupa sér íbúð á sama tíma. Einstaklingur A kaupir 70 milljóna króna íbúð með stuðningi fjárfestingasjóðs sem leggur til 20% af kaupvirði íbúðarinnar, eða 14 milljónir króna. Einstaklingurinn leggur til 10% eigið fé, sem nemur 7 milljónum króna, og tekur íbúðalán fyrir 70% af kaupvirði eignarinnar, eða 49 milljóna króna lán. Hann greiðir jafnframt leigu fyrir afnot af eignarhlut fjárfestingasjóðsins sem nemur 5% kaupvirði eignarhlutar sjóðsins á ári. Leigan er verðtryggð, skuldfærist mánaðarlega og ber verðbætur frá gjalddaga þar til hún er greidd.

Einstaklingur B kaupir sambærilega íbúð án stuðnings fjárfestingasjóðs. Kaupverð er 70 milljónir króna, einstaklingurinn leggur til 10% eigið fé og tekur 90% íbúðalán. Eigið fé er þá 7 milljónir og lánsfjárhæð 63 milljónir króna.

Einstaklingur C kaupir ódýrari íbúð án stuðnings fjárfestingasjóðs. Fjárhagsstaða einstaklings C er sú sama og einstaklings A. Hann leggur til 7 milljónir króna í eigið fé og getur staðið undir greiðslu á 49 milljóna króna láni. Hann getur því keypt íbúð sem kostar 56 milljónir króna, með 87,5% lántöku.

Gerum nú ráð fyrir að allir einstaklingarnir geti tekið 30 ára verðtryggð lán með 5% verðtryggðum vöxtum sem eru fastir út lánstímann. Gerum jafnframt ráð fyrir því að verðbólga sé stöðug í 2,5% á ári og að íbúðaverð hækki um 2% að raunvirði á ári hverju.

Mánaðarleg greiðslubyrði einstaklinga A og C er sú sama, eða 263.584 kr. í upphafi, þar sem þeir taka sambærileg lán. Mánaðarleg greiðslubyrði einstaklings B er aftur á móti talsvert hærri, eða 338.894 kr. í upphafi. Þar sem um er að ræða verðtryggð lán og gert er ráð fyrir að verðbólga sé jákvæð allt tímabilið mun höfuðstóll lánanna hækka framan af og mánaðarlegar greiðslur hækka með.

Vert er að nefna að leiga hjá einstaklingi A skuldfærist mánaðarlega þó að hún sé ekki greidd fyrr en við uppgjör. Gjaldfallin leiga einstaklings A í lok fyrsta mánaðar eignartíma er rúmar 58 þúsund krónur. Ígildi greiðslubyrði einstaklings A er því í upphafi tæpar 322 þúsund krónur og hækkar með verðbólgu.

Gerum nú ráð fyrir að allir einstaklingarnir selji íbúðirnar sínar eftir 10 ár. Að gefnum forsendum um verðbólgu og raunverðsþróun íbúðaverðs munu einstaklingar A og B selja íbúðirnar sínar á rúmar 109 milljónir króna, en virði eignarhluta einstaklings A er aftur á móti rúmar 87 milljónir króna. Einstaklingur C selur íbúðina sína á rúmar 87 milljónir króna.

Greiða þarf upp eftirstöðvar íbúðalána með söluandvirði eignanna. Eftirstöðvar af lánum einstaklinga A og C eru um 51 milljón króna, en eftirstöðvar af láni einstaklings B eru tæpar 66 milljónir króna. Einstaklingur A þarf einnig að greiða tæpar 9 milljónir króna í leigu til fjárfestingasjóðsins fyrir afnot af eignarhlut sjóðsins í íbúðinni. Eftir uppgjör útistandandi lána og leigu standa eftir rúmar 27 milljónir króna hjá einstaklingi A, samanborið við tæpar 44 milljónir króna hjá einstaklingi B og rúmar 36 milljónir króna hjá einstaklingi C.

Hafa ber í huga að heildargreiðslur vegna íbúðalána eru ólíkar fyrir einstaklingana þrjá. Íbúðalán einstaklings B var 14 milljónum hærra en lán einstaklinga A og C, og einstaklingur B stóð því frammi fyrir nokkuð þyngri greiðslubyrði á tímabilinu. Á 10 ára eignartíma greiddu einstaklingar A og C samtals tæpar 36 milljónir króna vegna íbúðarláns, þar af rúmar 10 milljónir króna í afborganir af höfuðstól lánsins. Einstaklingur B greiddi aftur á móti rúmar 46 milljónir króna í heildina, þar af rúmar 13 milljónir króna í afborganir af höfuðstól.

Rétt er að líta á afborganir af höfuðstól íbúðalána sem eignarmyndun. Heildarkostnaður vegna íbúðalána jafngildir því heildargreiðslum að frádregnum afborgunum. Fyrir einstaklinga A og C nemur sá kostnaður rúmum 25 milljónum króna, en tæpum 33 milljónum króna fyrir einstakling B á 10 ára tímabilinu.

Ef kostnaðurinn er dreginn frá eigin fé einstaklinganna eftir uppgjör útistandandi lána og leigu standa eftir rúmar 2 milljónir króna hjá einstaklingi A, en rúmar 11 milljónir króna hjá bæði einstaklingum B og C.

Ef litið er til hreinnar eignar á 10 ára tímabili er eignamyndun með stuðningi sjóðs umtalsvert minni en ella. Eigið fé einstaklings A að 10 árum liðnum er rúmar 27 milljónir króna, samanborið við tæpar 44 milljónir króna hjá einstaklingi B og rúmar 36 milljónir króna hjá einstaklingi C. Sé hins vegar tekið tillit til þess kostnaðar sem einstaklingarnir hafa þurft að standa undir vegna fasteignaláns á tímabilinu, er staða einstaklinga B og C vænlegri en staða einstaklings A. Þrátt fyrir að einstaklingur A hafi talsvert lægri mánaðarlega greiðslubyrði en einstaklingur B vegur leigan þungt og þurrkar út hluta eignamyndunarinnar.

Að lokum er rétt að nefna að kaupstuðningur fjárfestingasjóða léttir á greiðslubyrði kaupenda á nýjum íbúðum á meðan á samningstíma stendur. Fyrirkomulagið getur þannig aukið möguleika þeirra á að komast inn á fasteignamarkað og aukið húsnæðisöryggi þeirra.

Íbúðakaup með sameignarfyrirkomulagi hafa kosti og galla fyrir kaupendur á fasteignamarkaði

Jólin eru hátíð ljóssins og er þá kveikt á fleiri ljósum og þau oft látin loga lengur en aðra daga ársins. Hluti af undirbúningi jólanna á að vera að ganga úr skugga um að þau ljós sem nota á séu í góðu lagi. Óvandaður, skemmdur og rangt notaður ljósabúnaður getur valdið bruna og slysum. 

HMS hefur tekið saman nokkur atriði sem er gott að hafa í huga yfir jólin:

Látum aldrei loga á ljósunum á jólatrénu yfir nótt eða þegar við erum að heiman

Hendum gömlum jólaljósum sem eru úr sér gengin

Notum ætíð ljósaperur af réttri gerð, stærð og styrkleika

Gætum þess að brennanleg efni séu ekki nálægt jólaljósum

Óvarinn rafbúnaður getur valdið raflosti

Vörum okkur á óvönduðum jólaljósum

Förum eftir leiðbeiningum um uppsetningu og notkun

Látum logandi kerti aldrei standa ofan á raftæki

Góður siður er að skipta um rafhlöður í reykskynjurum fyrir hver jól

Notum réttar perur og látum ljósin ekki loga yfir nótt

Engin jólaljós eru svo örugg að hægt sé að útiloka íkveikju af þeirra völdum. Varasamt er að láta loga á jólaljósakeðjum (jólaseríum), sem og öðrum jólaljósum innanhúss, yfir nótt eða þegar við erum að heiman. Það á ekki síst við um ljós á jólatrjám.

Margar ljósakeðjur til notkunar innandyra, sérstaklega eldri gerðir, eru með útskiptanlegum perum og þannig gerðar að þegar ein pera „deyr“ logar áfram á hinum. Eftir því sem logar á færri perum eykst ljósstyrkur hverrar peru og þar með hitinn. Ljós sem ofhitna geta auðveldlega valdið bruna. Því ber að skipta strax um bilaðar perur í ljósakeðjum og hafa í huga að nota rétta gerð af peru. Röng gerð, stærð eða styrkur getur valdið ofhitnun og íkveikju. Söluaðilar eiga að vita hvaða perur henta best.

Ljós og brennanleg efni eru hættuleg blanda

Vegna hitans sem stafar frá ljósaperum er mikilvægt að alltaf sé nægileg fjarlægð frá ljósi í brennanlegt efni. Rafljós geta t.d. kveikt í gluggatjöldum engu síður en kertaljós. Sýnum sérstaka varúð gagnvart jólastjörnum og öðru pappírsskrauti sem sett er utan um ljósaperur. Ef ljósapera liggur við brennanlegt efni eins og pappír er mikil hætta á íkveikju.

Logandi kerti eru vitaskuld alltaf varasöm en komist þau í kynni við rafmagn er hætta á ferðum. Því er brýnt að láta kerti aldrei standa ofan á raftækjum eins og sjónvarpi eða hljómflutningstækjum. Kertið getur brætt sér leið niður í tækið og kveikt í því. Einnig getur kveikurinn fallið logandi af kertinu ofan í tækið eða vax lekið niður í það og valdið íkveikju.

Algengt er að fólk haldi upp á gömul jólaljós sem eru úr sér gengin. Oft endar þessi hirðusemi með íkveikju eða slysi af völdum ljósanna. Réttast er að henda gömlu ljósunum eða láta fagmann yfirfara þau ef minnsti grunur leikur á að þau séu í ólagi.

Þegar farið er yfir jólaljósin er áríðandi að skipta tafarlaust um brotnar klær og brotin perustæði, sé á annað borð gert ráð fyrir að slíkt sé hægt. Einnig þarf að ganga úr skugga um að allar rafmagnsleiðslur séu heilar, að einangrun sé alls staðar í lagi og að ekki sjái í bera víra.

Ekki er til neitt eitt ráð til að ganga úr skugga um hvort jólaljós séu af vandaðri gerð. Vert er þó að reyna eins og hægt er að gera sér grein fyrir slíku. Gæði og öryggi fara saman í þessu sem öðru.

Jólaljós utandyra eiga að vera sérstaklega gerð til slíkrar notkunar. Á öllum jólaljósum eða umbúðum þeirra, sem seld eru sem inniljós, á að standa að þau séu eingöngu til notkunar innanhúss. Að nota inniljós utandyra getur verið lífshættulegt. Útiljósakeðjur eiga að vera vatnsvarðar. Brýnt er að perur útiljósa vísi niður svo að minni hætta sé á að vatn safnist í perustæðin. Einnig er mikilvægt að festa útiljós vandlega þannig að perur geti ekki slegist við og brotnað.

Nokkur aukning hefur orðið á undanförnum árum í notkun ljósakeðja sem hægt er að kaupa í metravís og/eða eru ætlaðar til samtengingar við aðrar ljósakeðjur. Því miður er nokkuð um íkveikjur af völdum slíkra ljósa og nær undantekningarlaust er það vegna þess að ekki er vandað nægilega til samsetninga. Það er því afar brýnt að fá nákvæmar leiðbeiningar frá söluaðilum um samsetningu slíkra ljósakeðja og fara eftir þeim í einu og öllu. Þá hefur einnig orðið mikil aukning í notkun ljósakeðja með hliðtengdum perum sem ekki hitna mikið og eru þær oft hafðar með ýmisskonar skreytingum eða látnar í hrúgu í skálar. Mikilvægt er að hafa í huga að þannig má eingöngu nota ljóskeðjur sem til þessara hluta eru ætlaðar – séu þær ekki ætlaðar til þessara nota geta þær hitnað of mikið og valdið íkveikju.

Frekari upplýsingar er að finna í bæklingi Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar um jólaljós og rafmagnsöryggi sem má finna hér.

Rafmagn er einn stórvirkasti brennuvargur nútímans. Á hverju ári verða margir eldsvoðar sem eiga upptök sín í rafbúnaði. Stundum kviknar í vegna bilunar en oftast er um að ræða gáleysi í umgengni við rafmagn sem veldur slysum eða íkveikju. 

HMS hefur hafið þróun á nýrri rafmagnsöryggisgátt sem mun leysa af hólmi eldra kerfi sem hingað til hefur verið notað. Með nýrri lausn er verið að færa rafmagnsöryggisgáttina nær nútímakröfum um stafræna þjónustu og örugga upplýsingamiðlun.

Lausnin byggir á nútímalegri tækni sem tryggir áreiðanlega gagnavinnslu og hefur að markmiði að einfalda skráningarferli og bæta samskipti milli rafverktaka, skoðunarstofa og rafveitna. Með henni verður auðveldara að halda utan um stöðu eftirlits og skila gögnum á einum stað, sem eykur gagnsæi og styrkir verklag í rafmagnsöryggi.

Fulltrúar HMS tóku þátt í Nordic Climate Forum for Construction (NCFC) 2025 sem fram fór í Kaupmannahöfn í lok október. Um er að ræða mikilvægan norrænan vettvang um sjálfbærni í mannvirkjagerð, þar sem saman koma fulltrúar ráðuneyta, systurstofnana, rannsóknaaðila, háskóla og atvinnulífs frá öllum Norðurlöndum, Eistlandi og Evrópusambandinu.

Ráðstefnan var haldin í húsnæðinu Thoravej 29, sem er endurnýjuð iðnaðarbygging sem hefur verið umbreytt í nútímalegt þekkingar- og samfélagsrými – gott dæmi um hvernig hægt er að nýta núverandi mannvirki á sjálfbæran hátt.

Á málþinginu var megináhersla lögð á:

lífsferilsgreiningu (LCA) og þróun regluverks um kolefnisspor bygginga

nýtingu núverandi bygginga, m.a. breytingu frá niðurrifi yfir í endurbætur og umbreytingu bygginga

Fundargestir hlýddu á erindi frá helstu sérfræðingum á sviðinu, m.a. frá EU Energy og EU Environment & Climate sem kynntu stöðu vinnu við nýjar ESB-tilskipanir og reglugerðir. Einnig voru kynnt dæmi úr atvinnulífinu, t.d. Nordic Carbon Tracker frá NoAN í Noregi og umbreytingarverkefni Vasakronan í Svíþjóð.

Frá Íslandi, fyrir hönd HMS, tóku þátt Elín Þórólfsdóttir, Elísabet Sunna Gunnarsdóttir og Páll Hafstað.
Í máli Elínar á ráðstefnunni kom fram:

„Þessi vettvangur skiptir okkur miklu máli. Hann gerir okkur kleift að miðla reynslu og læra af samræmdri norrænni nálgun á nýtingu bygginga, lífsferilsgreiningum og stafrænum lausnum.”

Á árinu 2026 tekur Ísland við sem leiðandi aðili og mun hýsa ráðstefnuna hér á landi.

Norrænt samstarf á NCFC 2025

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Mikilvæg þekkingar- og reynslumiðlun

Nánar um Ráðstefnuna

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Fleiri fréttir

Fyrsti Björnis huggunarbangsinn afhentur á Íslandi

Íbúðakaup með sameignarfyrirkomulagi hafa kosti og galla fyrir kaupendur á fasteignamarkaði

Tryggjum öryggi okkar yfir jólin

Ný rafmagnsöryggisgátt í vinnslu

Fleiri fréttir

Fyrsti Björnis huggunarbangsinn afhentur á Íslandi

Íbúðakaup með sameignarfyrirkomulagi hafa kosti og galla fyrir kaupendur á fasteignamarkaði

Tryggjum öryggi okkar yfir jólin

Ný rafmagnsöryggisgátt í vinnslu

Norrænt samstarf á NCFC 2025

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Mik­il­væg þekk­ing­ar- og reynslu­miðl­un

Nánar um Ráðstefnuna

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Fleiri fréttir

Fyrsti Björnis huggunarbangsinn afhentur á Íslandi

Íbúðakaup með sameignarfyrirkomulagi hafa kosti og galla fyrir kaupendur á fasteignamarkaði

Tryggjum öryggi okkar yfir jólin

Ný rafmagnsöryggisgátt í vinnslu

Fleiri fréttir

Fyrsti Björnis huggunarbangsinn afhentur á Íslandi

Íbúðakaup með sameignarfyrirkomulagi hafa kosti og galla fyrir kaupendur á fasteignamarkaði

Tryggjum öryggi okkar yfir jólin

Ný rafmagnsöryggisgátt í vinnslu

Mikilvæg þekkingar- og reynslumiðlun