Raki og rakaskemmdir
Margir þættir sem hafa neikvæð áhrif á gæði innilofts eru til komnir vegna raka og ónægrar loftunar. Of mikill raki, á nánast hvaða yfirborði sem er innandyra, getur leitt til örveruvaxtar, s.s. myglu, sveppa- og bakteríuvaxtar.
Rakavandamál í húsum geta stafað af leka eða röku lofti sem nær að þéttast, t.d. vegna ónægs viðhalds, byggingargalla og umgengni og athafna þeirra sem þar dvelja.
Mikilvægt er að fylgjast með og meta raka innandyra reglulega, a.m.k. á hverri árstíð:
Merki um að rakastig sé of lágt:
- Stöðurafmagn
- Þurr húð og hár, kláði og sprungur í húð
- Þurrar slímhúðir
Merki um að rakastig sé of hátt:
- Stöðug móða eða hélun á rúðum
- Saggalykt
- Þvalt loft
Rakavandamál geta komið til vegna:
- leka í þaki, landslags eða farvegs sem leiðir vatn að eða undir bygginguna,
- ónægrar loftunar inn á heimilum þegar kemur að raka frá blautum þvotti, raka við eldamennsku, notkunar vatns á baðherbergjum svo eitthvað sé nefnt.
- þess að ekki er farið í nauðsynlegar úrbætur/viðhaldsframkvæmdir eða þeim ekki lokið á fullnægjandi máta.
Á þessari töflu má sjá hvernig rakavandamál geta orðið til ýmist af mannavöldum, náttúrulegum völdum, við notkun vatns og ekki síst við atferli íbúa.
| Af mannavöldum | Náttúran | Notkun vatns innandyra | Atferli fólks |
|---|---|---|---|
| Pípulagnir | Rigning | Eldamennska | Öndun |
| Vatnslagnir | Jarðvegsraki | Þrif | Sviti |
| Skólplagnir | Bráðinn snjór | Sturta/Bað | Plöntur |
| Heitavatnslagnir | Flóð | Uppþvottur | |
| Brunakerfi | Þvottur og þurrkun |