Breyting á lánstíma
Í reiknivélinni Breyting á lánstíma er hægt að reikna út greiðslubyrði og vaxtabyrði lánsins fyrir og eftir lengingu eða styttingu. Húsnæðis- og mannvirkjastofnun hvetur viðskiptavini sína til að velja lán og lánstíma þannig að vaxtabyrðin sé sem minnst án þess að greiðslubyrðin verði of mikil.
Þegar lagt er mat á greiðslubyrði er mikilvægt að skoða bæði greiðslubyrði í skemmri og lengri tíma.
Lán Húsnæðis- og mannvirkjastofnun má stytta eða lengja í 5, 10, 15, 20, 25, 30 eða 35 ár.
Lán þurfa að vera í fullum skilum til að lenging eða stytting lánstíma geti farið fram.
Ef óskað er eftir greiðsluerfiðleikaaðstoð og skilyrði þar að lútandi eru uppfyllt er hægt að lengja lánið um allt að 30 ár en þó má hámarkslánstími ekki fara yfir 70 ár.
Ef lánstíma hefur verið breytt áður, þá getur greiðandi óskað eftir því að lánstímanum verði breytt í upprunalegan fjölda gjalddaga. Dæmi: hafi lán verið gefið út til 20 ára og lántaki óskað eftir því að lánstími yrði lengdur í 40 ár, þá er heimilt að stytta lánið aftur í 20 ár, óski lántaki eftir því. Það á jafnt við um lán með og án uppgreiðsluákvæðis.
Áhrif styttingar eða lengingar láns
Stytting
- Hærri mánaðarleg greiðslubyrði í fyrstu.
- Minni vaxtabyrði af láninu í heild.
- Færri gjalddagar til greiðslu.
Lenging
- Lægri mánaðarleg greiðslubyrði í fyrstu.
- Hærri vaxtabyrði af láninu í heild.
- Fleiri gjalddagar til greiðslu.
Fyrir hverja lengingu/styttinu er tekið gjald samkvæmt gjaldskrá HMS. Því er bætt inn á lánið og kemur til innheimtu á næsta gjalddaga þess.
Lán Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar eru tryggð með vísitölu neysluverðs sem er blá að lit á grafinu hér að neðan. Á grafinu má sjá hvernig gildi vísitölunnar hafa þróast frá miðju ári 2003. Appelsínugula línan sýnir hvernig gildi launavísitölu hafa þróast og sú gula sýnir gildi greiðslujöfnunarvísitölu. Ef skoðuð er fylgni neysluvísitölu og launavísitölu yfir langan tíma má sjá að jákvætt samband er á milli þeirra þannig að meðallaun hækka til lengri tíma ívið meira en vísitala neysluverðs eða skuldin. Ef tímabilið eftir hrun (frá 2008) er hins vegar skoðað er samhengið öfugt, þ.e. vísitala neysluverðs (skuldin) hefur á því tímabili hækkað meira en vísitala meðallauna. Á 40 ára lánstíma má búast við nokkrum niðursveiflutímabilum. Þegar lán og greiðslubyrði hækka meira en launin eykst hættan á því að lántakandi lendi í greiðsluvanda.
Hægt er að smella á nánari upplýsingar í meðfylgjandi grafi, en þá er hægt að breyta forsendum grafsins og skoða fleiri áhrifaþætti. Mikilvægt er að lántakendur sníði sér stakk eftir vexti og séu meðvitaðir um þá áhættu sem getur falist í misgengi launa og verðlags (neysluvísitölu).