Stefna gegn áreitni, einelti og ofbeldi
Markmið og umfang
Húsnæðis- og mannvirkjastofnun leggur áherslu á gagnkvæma virðingu, uppbyggileg samskipti og að allir starfsmenn séu metnir að verðleikum í störfum sínum. Einelti, kynferðisleg áreitni, kynbundin áreitni eða ofbeldi af öðru tagi er því ekki undir nokkrum kringumstæðum látið viðgangast. Starfsmaður sem með orðum, látbragði eða atferli ógnar eða ögrar öðrum á vinnustað, leggur starfsmann í einelti eða sýnir honum kynferðislega áreitni, kynbundið áreiti eða ofbeldi, telst brjóta grundvallareglur samskipta á vinnustað. Slík hegðun getur leitt til áminningar og uppsagnar.
Húsnæðis- og mannvirkjastofnun skuldbindur sig til að framkvæma áhættumat á starfsumhverfi með reglubundnum hætti. Auk þess skuldbindur Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar sig til að bregðast við ábendingum sem úr því koma og gera viðbragðsáætlun til að fyrirbyggja að óviðeigandi hegðun fái að viðgangast í vinnuumhverfinu.
Stefna þessi og viðbragðsáætlun fyrirtækisins er sett í samræmi við 38. gr. laga nr. 46/1980 um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum og reglugerðar nr. 1009/2015 um aðgerðir gegn einelti, kynferðislegri áreitni, kynbundinni áreitni og ofbeldi á vinnustöðum.
Markmið er að koma í veg fyrir einelti, áreitni eða ofbeldi á vinnustaðnum og tryggja að úrræði séu til staðar telji aðili sig hafa orðið fyrir slíkum brotum.
Hvað er einelti, kynferðisleg, kynbundin áreitni og ofbeldi?
Einelti: Síendurtekin hegðun sem almennt er til þess fallin að valda vanlíðan hjá þeim sem fyrir henni verður, svo sem að gera lítið úr, móðga, særa eða ógna viðkomandi eða að valda honum ótta. Skoðanaágreiningur eða ágreiningur vegna ólíkra hagsmuna fellur ekki hér undir.
Kynbundin áreitni: Hegðun sem tengist kyni þess sem fyrir henni verður, er í óþökk viðkomandi og hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu viðkomandi og skapa aðstæður sem eru ógnandi, fjandsamlegar, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi fyrir viðkomandi.
Kynferðisleg áreitni: Hvers kyns kynferðisleg hegðun sem er í óþökk þess sem fyrir henni verður og hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu viðkomandi, einkum þegar hegðunin leiðir til ógnandi, fjandsamlegra, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi aðstæðna. Hegðunin getur verið orðbundin, táknræn og/eða líkamleg.
Ofbeldi: Hvers kyns hegðun sem leiðir til, eða gæti leitt til, líkamlegs eða sálræns skaða eða þjáninga þess sem fyrir henni verður, einnig hótun um slíkt, þvingun eða handahófskennda sviptingu frelsis.
Leiðarljós
Við störfum sem ein heild að því að ná þeim markmiðum sem að er stefnt á hverjum tíma. Gott samstarf og samskipti eru þar lykilatriði.
- Við leggjum áherslu á kurteisi og háttvísi og sýnum hvert öðru virðingu og trúnað í öllum samskiptum okkar á vinnustaðnum og utan hans þar sem samskipti sem eiga sér stað utan vinnustaðar hafa ávallt áhrif á samvinnu á vinnustaðnum.
- Við gætum að því að láta ekki eigin líðan hafa neikvæð áhrif á samstarfsfólk okkar.
Einelti, kynbundin eða kynferðisleg áreitni eða ofbeldi er óheimil skv. lögum og er ekki liðin á okkar vinnustað.
- Starfsmönnum er óheimilt að leggja aðra starfsmenn í einelti, áreita þá með kynbundum eða kynferðislegum hætti eða beita þá ofbeldi.
- Það er á ábyrgð allra starfsmanna að koma í veg fyrir einelti og aðra ótilhlýðilega hegðun, bæði með eigin athöfnum og tilkynningu til ábyrgðaraðila viðbragðsáætlunar.
- Hafa ber í huga að einstaklingur getur verið ómeðvitaður um að hegðun hans sé óviðeigandi. Því er mikilvægt að starfsmenn setji mörk og geri grein fyrir því ef þeim líkar ekki framkoman. Ef einstaklingur treystir sér ekki til að tala við viðkomandi ætti hann að leita aðstoðar og eftir atvikum tilkynna um málið.
- Þetta á við um samskipti milli samstarfsfólks og samskipti starfsfólks og annarra sem þau eiga samskipti við vegna starfsins.
- Þetta á við um samskipti sem eiga sér stað á vinnustaðnum, þ.e. umhverfi, innanhúss eða utan, þar sem starfsmaður hefst við eða þarf að fara um vegna starfa sinna. Einnig á það við um samskipti í gegnum tölvu, síma eða önnur fjarskiptatæki, á skemmtunum á vegum vinnustaðarins eða í vinnuferðum. Einnig getur fyrirtækið fjallað um athafnir samkvæmt þessum reglum sem eiga sér stað utan vinnustaðarins og utan þess sem framan er talið, ef þær eru að mati fyrirtækisins til þess fallnar að hafa áhrif á samskipti aðila á vinnustaðnum og teljast þær þá falla undir reglur þessar.
- Tekið er á öllum málum samkvæmt viðbragðsáætlun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar.
- Tekið verður á fölskum ásökunum um einelti, áreitni eða ofbeldi.
- Ef þú telur þig hafa orðið fyrir einelti, áreitni eða ofbeldi eða telur þig hafa orðið vitni að slíkri hegðun hvetjum við þig til að láta vita þannig að hægt sé að bregðast við.
- Ábyrgðaraðili viðbragðsáætlunar Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er framkvæmdastjóri gæðastjórnunar og mannauðs og ber að beina tilkynningum þangað, annað hvort beint eða í gegnum trúnaðarmann. Ef tilkynning eða ábending varðar ábyrgðaraðila sjálfan ber að leita til stéttarfélags eða Vinnueftirlits.
Málsmeðferð
Ef tilkynning eða ábending berst um einelti, áreitni eða ofbeldi af einhverju tagi skal bregðast við samkvæmt viðbragðsáætlun Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar vegna eineltis, áreitni og ofbeldis.
Ef þolandi óskar eftir óformlegri málsmeðferð eða trúnaði um tilkynningu þarf ábyrgðaraðili að taka afstöðu til þess hvort heimilt er að verða við því skv. lögum.
Meðferð upplýsinga
Allar upplýsingar sem fást um málið verða meðhöndlaðar sem trúnaðarmál og verða skrifleg gögn varðveitt á öruggum stað á ábyrgð atvinnurekanda í samræmi við lög um persónuvernd. Hlutaðeigandi starfsmönnum er veittur aðgangur að gögnum eftir því sem þeir óska og lög um persónuvernd heimila.
Máli lokið
Þegar litið er á að máli sé lokið eru hlutaðeigandi starfsmenn upplýstir um það. Hlutaðeigandi starfsmenn teljast almennt vera meintur gerandi og meintur þolandi.
Ef ekki telst vera um einelti, áreitni eða ofbeldi að ræða felur aðgerðaáætlun í sér aðgerðir til að greiða úr samskiptum. Sé niðurstaðan sú að um einelti, áreitni eða ofbeldi sé að ræða felur aðgerðaáætlun í sér ákvörðun um afleiðingar fyrir geranda sem og forvarnaraðgerðir sem draga eiga úr hættu á að slíkt endurtaki sig.
Eftirfylgni
Eftirfylgni felst í stuðningi við aðila/þolanda, fylgst er með samskiptum á vinnustaðnum, andlegri líðan og gengi. Mat á árangri aðgerða er tímasett og sem hluti þess mats er endurmat á aðgerðum þar sem metið er hvort þörf er á frekari aðgerðum, s.s. breytingum á vinnustað, viðbrögðum, vinnuskipulagi eða öðru.
Málsatvik varða einstakling sem er ekki starfsmaður
Ef málsatvik varða einstakling sem ekki er starfsmaður fyrirtækisins en samskiptin eiga sér stað í tengslum við starfsemi þess er unnið skv. aðgerðaáætlun og gripið til aðgerða til að varna að slíkt komi fyrir aftur. Í þessu felst að gripið verður til ráðstafana og aðgerða sem eru til þess fallnar að verja starfsfólk fyrir slíku áreiti.
Gildistími og endurskoðun
Stefna þessi var samþykkt af stjórn Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar þann 19.03.2020 og verður endurskoðuð innan tveggja ára.