Hlutverk Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er að vernda líf og heilsu manna, eignir og umhverfi með því að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með gæðum, öryggi og heilnæmi. Að stuðla að stöðugleika á húsnæðismarkaði og tryggja almenningi aðgengi...

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Skráðu þig á póstlista HMS og fáðu allar nýjustu fréttir sendar í pósthólfið þitt.

Póstlisti HMS

Fræðsla og forvarnir

Gögn og mælaborð

Brunavarnir

Byggingarreglugerð

Byggingarvörur

Fagaðilar í mannvirkjagerð

Fasteignaskrá

Húsnæðisáætlanir

Húsnæðisbætur og leigumál

Landeignaskrá

Lán til einstaklinga

Lán til lögaðila

Lífsferilsgreining (LCA)

Mannvirkjarannsóknasjóður - Askur

Mannvirkjaskrá

Markaðseftirlit

Rafmagnsöryggi

Stofnframlög

Þjónustuflokkar

Húsnæðisbætur

Lánavefur

Öryggi mannvirkja

Sveitarfélagsgátt

Um HMS

Fréttir

Gjaldskrá HMS

Lög og reglugerðir

Umsóknir og eyðublöð

Útgefið efni

Vaxtatafla

Einungis tekjuhæsti fimmtungur einstaklinga getur tekið húsnæðislán fyrir flestum nýjum íbúðum á höfuðborgarsvæðinu

Flestar nýjar íbúðir til sölu á höfuðborgarsvæðinu eru auglýstar á 60-90 milljónir króna

Pör geta fest kaup á nýjum íbúðum með verðtryggðum lánum

Allt að 80% einstaklinga stæðist ekki greiðslumat fyrir nýjum íbúðum á höfuðborgarsvæðinu með lágmarks eigið fé. Pör standa betur að vígi með aðstoð verðtryggingar. Þetta kemur fram í greiningu HMS á framboði nýrra íbúða eftir verðbilum og greiðslugetu eftir tekjutíundum.

Einungis 20% tekjuhæstu einstaklingarnir hafa efni á að kaupa íbúðir sem kosta 60 milljónir króna eða meira, ef gert er ráð fyrir 80% veðsetningarhlutfalli og að teknu tilliti til hámarksgreiðslubyrðarhlutfalls Seðlabanka Íslands. Framboð nýrra íbúða á höfuðborgarsvæðinu sem verðlagðar eru undir 60 milljónum króna er þó verulega takmarkað um þessar mundir.

Þetta má sjá á meðfylgjandi mynd sem sýnir hvernig framboð nýrra íbúða til sölu á höfuðborgarsvæðinu skiptist niður eftir verðbilum og hversu stór hluti af einstaklingum og pörum ræður við greiðslubyrði af verðtryggðum lánum fyrir hvert verðbil.

Pör standa öllu betur að vígi í þessu samhengi, en samanlagðar tekjur 80% tekjuhæstu paranna duga til að standa straum af afborgunum af verðtryggðum lánum af íbúðum sem kosta allt að 80 milljónir króna. 60% tekjuhæstu pörin ráða við afborganir af 80-100 milljóna króna eignum og 40% tekjuhæstu pörin stæðust greiðslumat fyrir 100-130 milljóna króna eignum.

Án verðtryggingar væri staðan öllu dekkri þar sem einungis 30% tekjuhæstu einstaklingarnir stæðust greiðslumat fyrir kaupum á 40 milljón króna eignum með lágmarks eigið fé. Jafnframt stæðust eingöngu 40-20% tekjuhæstu pörin greiðslumat fyrir 70-90 milljón króna eignum, miðað við 9,1% óverðtryggða vexti.

Ljóst er að flestir einstaklingar og pör þurfa að reiða sig á verðtryggingu íbúðalána sinna til að eiga möguleika á að kaupa þær nýju íbúðir sem til sölu eru á höfuðborgarsvæðinu um þessar mundir sökum hárra vaxta og þröngra lánþegaskilyrða. Án verðtryggingar eru möguleikar til kaupa á nýjum íbúðum verulega takmarkaðir.

Mat á greiðslugetu er byggt á gögnum um dreifingu atvinnutekna einstaklinga á aldrinum 25-65 ára samkvæmt skattframtölum einstaklinga og aðgengilegar eru á vef Hagstofunnar. Tölur frá 2023 eru uppreiknaðar fram í maí 2025 miðað við vísitölu launa.

Ráðstöfunartekjur eru áætlaðar með því  að draga frá staðgreiðslu og framlag launþega í lífeyrissjóð. Hámarksgreiðslugeta reiknast svo sem 35% af áætluðum mánaðarlegum ráðstöfunartekjum, sbr. hámarksgreiðslubyrði Seðlabanka Íslands. Hámarksgreiðslubyrði fyrstu kaupenda er allt að 40%, en á móti kemur að greiðslubyrði þeirra getur verið hærri þar sem hámarksveðsetning þeirra er allt að 85% af kaupverði. Til einföldunar er gert ráð fyrir að pör séu í sömu tekjutíund.

Takmarkaðir möguleikar til kaupa á nýjum íbúðum án verðtryggingar

Norðurþing hefur bæst við notendahóp umsóknarviðmóts byggingarleyfa hjá HMS. Þetta er mikilvægt skref í þeirri vegferð að samræma og einfalda umsókn og útgáfu byggingarleyfa hjá öllum sveitarfélögum á landinu og stuðla að vandaðri mannvirkjagerð til framtíðar. Með beinu aðgengi að reglulega uppfærðum gögnum um byggingarleyfisumsóknir og afgreiðslu þeirra fæst stórbætt yfirsýn yfir stöðu uppbyggingar á Íslandi.

Hægt er að nálgast nánari upplýsingar um verkefnið Byggingarleyfi á Íslandi  - allt á einum stað á heimasíðu HMS. Þar er einnig hægt að sækja um byggingarleyfi hjá sveitarfélögum sem hafa aðgang að umsóknarviðmótinu, en auk Norðurþings eru Reykjanesbær, Fljótsdalshreppur, Súðavíkurhreppur og Vopnafjörður með aðgang. 

Stefnt er að því að öll sveitarfélög á landinu hafi aðgang að viðmótinu árið 2027.

Umsóknarviðmót byggingarleyfa í Norðurþingi er komið í loftið

Slökkvilið landsins sinntu alls 634 útköllum á öðrum ársfjórðungi 2025. Þar af var 21 útkall þar sem manneskja var í neyð. Þetta kemur fram í útkallsskýrslugrunni slökkviliða sem HMS hefur unnið tölfræðiupplýsingar úr á tímabilinu.

Slökkviliðin sinna fjölbreyttum og krefjandi verkefnum þegar kemur að slökkvi- og björgunarþjónustu sveitarfélaga. Með lögbundnum verkefnum má nefna slökkvistarf, reykköfun, björgun á fastklemmdu fólki til dæmis vegna umferðarslysa, auk eldvarnareftirlit og forvarnir. Flest slökkvilið sinna einnig öðrum verkefnum, til dæmis sjúkraflutningum, slökkvitækjaþjónustu og björgunarstörfum.

Á meðal verkefna slökkviliða voru 61 útköll vegna umferðarslysa og 17 útköll vegna viðvörunarkerfa þar sem ekki var eldur. Slökkviliðin hafa sinnt 38 útköllum á öðrum ársfjórðungi 2025 vegna gróðurelda.

Gróðureldum fækkaði um rúmlega helming eða 53% á öðrum ársfjórðungi ársins 2025 samanborið við sama tímabil árið 2024, samkvæmt upplýsingum úr útkallsskýrslugrunni slökkviliða. Þessar tölur vekja von um friðsamt sumar hvað varðar gróðurelda, en ávallt er mikilvægt að bæta forvarnir og fræðslu til að draga úr hættu á þeim.

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun hefur gefið út nýja og uppfærða kennslubók um gróðurelda, sem er nú aðgengileg á vefnum Gróðureldar. Bókin er ætluð slökkviliðum landsins og öllum þeim sem koma að forvörnum, skipulagi eða viðbrögðum vegna gróðurelda.

Vegna breytinga á veður- og gróðurfari sem og landnýtingu undanfarna áratugi hefur orðið aukin tíðni stórra gróðurelda á Íslandi. Því er mikilvægt að halda áfram að byggja upp þekkingu á gróðureldum og slökkvistarfi vegna þeirra. HMS vonast til þess að kennslubókin komi að góðum notum jafnt fyrir slökkviliðsmenn sem og aðra sem koma að þessu viðfangsefni, hvort sem það er með skipulagi landssvæða eða beinu slökkvistarfi.

Slökkviliðin fara í útköll vegna bilana í viðvörunarkerfum

Af þeim 634 útköllum sem slökkvilið landsins fara í á öðrum ársfjórðungi ársins eru 180 af þeim útköll vegna elds. Útköll þar sem viðvörunarkerfi fer í gang, en ekki eldur, voru 17 sem er nokkur færri tilfelli en var á öðrum ársfjórðungi 2024. Í þessum útköllum er oftast ræst út í viðbragðinu F2 eða næsthæsti forgangur og fylgir því forgangsakstur þar sem tíminn skiptir miklu máli til að takmarka tjón og aðrar hættur. Gott er að þessum útköllum fækki mikið því þetta tekur tíma og skapar óþarfa hættu slökkviliðsmanna og aðra í umferðinni. Möguleg ástæða gæti stafað af betra eftirliti með viðvörunarkerfum, betri kerfum eða tilfallandi.

Útköllum fjölgað þar sem manneskja er í neyð

Á öðrum ársfjórðungi árið 2025 voru 21 útköll slökkviliða vegna manneskju í neyð og eru þessi atvik orðin 35 það sem af er árinu 2025. Á sama tíma í fyrra höfðu slökkviliðin farið í 8 útköll vegna manneskju í neyð.  Meðaltal síðustu 9 ára er 41 útköll vegna manneskju í neyð og haldi áfram sem horfir verður fjöldi útkalla umfram meðaltal síðustu ára.

Slökkvilið landsins sinntu 634 útköllum á öðrum ársfjórðungi 2025

Alls urðu 1.662 íbúðir fullbúnar á fyrri helmingi ársins, sem er álíka mikill fjöldi og á sama tíma í fyrra

Íbúðum í byggingu hefur fækkað, þar sem nýjar framkvæmdir hefjast ekki með sama hraða og þeim sem eru að ljúka

Byggingaráformum fjölgar verulega á milli mánaða

Samkvæmt mælaborði íbúða í byggingu eru nú samtals 5.956 íbúðir skráðar í byggingu um allt land. Einnig hafa verið gefin út byggingarleyfi eða skráð samþykkt byggingaráform fyrir 1.206 íbúðir, en framkvæmdir við þær eru ekki hafnar.

Það sem af er ári hefur verið lokið við byggingu á 1.691 íbúð. Á fyrri helmingi ársins var lokið við byggingu á 1.662 íbúðum sem er álíka margar íbúðir og á sama tíma í fyrra. Nánast sami fjöldi íbúða eru á fyrri stigum framkvæmda, sem er fram að fokheldi og á þeim síðari. Um þriðjungur þeirra íbúða sem nú skráðar eru í byggingu eru á fokheldisstigi.

Af þeim íbúðum sem hafa orðið fullbúnar á árinu eru 60% þeirra á höfuðborgarsvæðinu, 17% á Suðurlandi og um 10% á Suðurnesjum. Til samanburðar hafði á sama tíma í fyrra verið lokið álíka margar íbúðir og í ár.

Fullbúnum íbúðum fjölgar en íbúðum í byggingu fækkar

Í júní lauk byggingu 299 íbúða og jókst fjöldinn á ný eftir að hægst hafi síðustu mánuði. Fullbúnum íbúðum fjölgaði hratt í upphafi árs og voru á fyrstu mánuðum ársins nokkuð fleiri heldur en síðastliðin þrjú ár.

Fjölgun fullbúinna íbúða endurspeglast skýrt í mælaborði HMS, þar sem sjá má að heildarfjöldi íbúða í byggingu hefur dregist saman á milli mánaða. Þróunin gefur til kynna að framkvæmdir hefjist ekki með sama hraða og þær sem lokið er við.

Á sama tíma má greina fjölgun byggingaráforma,  en um 455 íbúðir hafa bæst við frá síðasta mánuði. Þó ber að hafa í huga að byggingaráform segja ekki endilega til um að framkvæmdir séu yfirvofandi á næstunni. Þau geta staðið óhreyfð um hríð, en gefa vísbendingu hvers gæti verið að vænta.

HMS hefur frestað útgáfu umfjöllunar um átaksverkefni um bilunarstraumsrofa sem átti að birtast í dag til mánudagsins 11. nóvember.

Umfjöllun um átaksverkefni um bilunarstraumsrofa frestað

Þjónustuflokkar

Þjónustuflokkar

Umfjöllun um átaksverkefni um bilunarstraumsrofa frestað

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Fleiri fréttir

Takmarkaðir möguleikar til kaupa á nýjum íbúðum án verðtryggingar

Umsóknarviðmót byggingarleyfa í Norðurþingi er komið í loftið

Slökkvilið landsins sinntu 634 útköllum á öðrum ársfjórðungi 2025

Íbúðum í byggingu fækkar

Fleiri fréttir

Takmarkaðir möguleikar til kaupa á nýjum íbúðum án verðtryggingar

Umsóknarviðmót byggingarleyfa í Norðurþingi er komið í loftið

Slökkvilið landsins sinntu 634 útköllum á öðrum ársfjórðungi 2025

Íbúðum í byggingu fækkar