Hlutverk Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er að vernda líf og heilsu manna, eignir og umhverfi með því að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með gæðum, öryggi og heilnæmi. Að stuðla að stöðugleika á húsnæðismarkaði og tryggja almenningi aðgengi...

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Skráðu þig á póstlista HMS og fáðu allar nýjustu fréttir sendar í pósthólfið þitt.

Póstlisti HMS

Fræðsla og forvarnir

Gögn og mælaborð

Brunavarnir

Burður

Byggingarreglugerð

Byggingarvörur

Fagaðilar í mannvirkjagerð

Fasteignaskrá

Húsnæðisáætlanir

Húsnæðisbætur og leigumál

Landeignaskrá

Lán til einstaklinga

Lán til lögaðila

Lífsferilsgreining (LCA)

Mannvirkjarannsóknasjóður - Askur

Mannvirkjaskrá

Markaðseftirlit

Rafmagnsöryggi

Stofnframlög

Þjónustuflokkar

Húsnæðisbætur

Lánavefur

Öryggi mannvirkja

Sveitarfélagsgátt

Um HMS

Fréttir

Gjaldskrá HMS

Lög og reglugerðir

Umsóknir og eyðublöð

Útgefið efni

Vaxtatafla

Burður, nýr samstarfsvettvangur um mannvirkjarannsóknir og prófanir, var stofnaður í dag af Ingu Sæland, félags- og húsnæðismálaráðherra og Loga Einarssyni, menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra í húsnæði HMS í Borgartúni. Hlutverk Burðar er að efla og samræma rannsóknir og prófanir í húsnæðis- og mannvirkjagerð á Íslandi. Að vettvanginum koma stjórnvöld, menntastofnanir og atvinnulíf.

,,Almenningur hefur kallað eftir öflugri byggingarannsóknum og prófunum hér á landi og stofnun Burðar er svarið við því. Markmiðið er skýrt: Að Burður leiði til betri bygginga. Bygginga sem eru vandaðar, rannsakaðar og prófaðar – og þar sem þekking ræður för en ekki tilviljun. Rakaskemmdir verða teknar föstum tökum og strax í byrjun næsta árs munum við taka í notkun faggildan gluggaprófunarbúnað. Það þýðir að hægt verður að prófa og votta byggingarvörur sem framleiddar eru hér á landi og styðja þannig við innlenda framleiðendur.“

Undanfara Burðar má rekja töluvert langt aftur en hann á rætur sínar að rekja til viðbragða stjórnvalda við ákalli fjölmargra aðila um aukið fjármagn og skýrara skipulag á rannsóknaumhverfi mannvirkjageirans.

Á viðburðinum var jafnframt kynnt útgáfa á ritinu Rannsóknaþörf í húsnæðis- og mannvirkjarannsóknum á Íslandi auk þess sem aðgerðir í Vegvísi að mótun rannsóknaumhverfis mannvirkjagerðar voru gerðar upp. Útgefið efni tengt Burði er nú aðgengileg á vef HMS.

,,Það er mjög ánægjulegt að rannsóknaumhverfið í mannvirkjagerða sé komið á dagskrá en það hefur vantað stefnu í þessum málaflokki. Þetta er einn mikilvægasti málaflokkur í nútíma samfélagi; hvernig við byggjum húsakynni og umhverfi og nátengt því hvernig samfélag við viljum byggja. Burður byggir á þverfaglegri samvinnu milli rannsókna og nýsköpunar og þar er von mín að samnýting á styrkleikum allra aðila, - rannsakenda, búnaðar, gagnaöflunar, fjármögnunar og miðlunar muni auka slagkraft og samfellu frá rannsóknum til innleiðingar og skila öruggari, hagkvæmari og sjálfbærari mannvirkjum.”

Myndaður verður stýrihópur Burðar með fulltrúum stjórnvalda, atvinnulífs og menntastofnana sem mun fylgja eftir og styðja við starf starfsamstarfsvettvangsins. Rekstraraðili Burðar verður HMS en hlutverk stofnunarinnar felst í að tryggja virkt samstarf og uppbyggingu samstarfsvettvangsins.

,,Burður eru hluti af stærra ferli sem þegar er hafið við mótun starfsumhverfis íslenskrar mannvirkjagerðar til framtíðar, sem ætlað er að auka skilvirkni, samræmingu, gæði, sjálfbærni og neytendavernd í mannvirkjagerð. Þannig vinnum við samhliða þessu m.a. að breyttu byggingareftirliti og að koma umsóknum um byggingarleyfi á einn stað. Burður verður án efa einn af máttarstólpum HMS en við erum þegar byrjuð að efla okkar teymi í samræmi við það.“

Frekari upplýsingar um Burð og undanfari

Í mars 2024 gaf HMS út Vegvísi að mótun rannsóknaumhverfis mannvirkjagerðar. Í honum voru skilgreindar 16 aðgerðir á sviði mannvirkjarannsókna og prófana, sem áttu að varða leiðina út árið 2025 og móta stefnuna fram á við. Hægt var að fylgjast með framgangi aðgerðanna á verkefnatímanum (mars 2024-nóvember 2025) hér. Uppgjör á aðgerðunum má nálgast hér.

Fyrsta aðgerð vegvísisins og einn af grunnþáttum hans var að greina rannsóknaþörf í húsnæðis- og mannvirkjagerð á Íslandi. Stofnað var þverfaglegt vísindaráð vorið 2024 með alls ellefu fulltrúum frá vísindasamfélagi, atvinnulífi og hinu opinbera. Megin hlutverk þess var að greina rannsóknaþörfina á sviði mannvirkja- og húsnæðismála með hliðsjón af húsnæðisstefnu, landskipulagsstefnu og loftslagsmarkmiðum Íslands. Vísindaráð hóf greiningu á rannsóknaþörfinni í apríl 2024 og hefur afraksturinn nú verið gefinn út eftir bæði lokað og opið samráðsferli. Í Rannsóknaþörf í húsnæðis- og mannvirkjagerð koma fram sextán viðfangsefni mannvirkjarannsókna í sex flokkum, sem talið er brýnast að vinna að miðað við íslenskar aðstæður.

Ljóst er að gríðarleg þörf er á að bregðast við rannsóknaþörf í húsnæðis- og mannvirkjagerð hér á landi með markvissum hætti. Fyrsta skrefið til að bregðast við því er að efla samtal og samvinnu allra hagaðila og verður Burður sá samtarfsvettvangur þar sem hagaðilar vinna saman að því að efla og samræma rannóknir og prófarnir í húsnæðis- og mannvirkjagerð á Íslandi. Þar að auki mun Burður bæta samnýtingu innviða, stuðla að skilvirkri nýtingu opinberra fjármuna og miðla þekkingu úr rannsóknaumhverfinu.

Mótun og stofnun Burðar er afrakstur af vinnu aðgerðar 1.4. í vegvísinum. Gengið er út frá því að samstarfsaðilar í Burði verði hagaðilar frá hinu opinbera, menntastofnunum og atvinnulífi. Hver hagaðili komi með innlegg til samstarfsins í takti við hlutverk og starfsemi viðkomandi.

Upplegg á starfsemi Burðar við stofnun hans er eftirfarandi:

Stýrihópur: Myndaður af fulltrúum frá félags- og húsnæðismálaráðuneytinu (FRN), menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðuneytinu (MNH), háskólasamfélagi, atvinnulífi og HMS. Tilgangur hans er að fylgja eftir og styðja við starf starfsamstarfsvettvangsins.

Vísindaráð: Myndað af fulltrúum háskólasamfélags, atvinnulífs og hins opinbera. Greinir rannsóknaþörf mannvirkjageirans hverju sinni og hefur yfirsýn yfir fagþekkingu á markaði.

Rekstraraðili: HMS. Hlutverkið felst einkum í að tryggja öflugt og virkt samstarf ólíkra hagaðila og um leið uppbyggingu vettvangsins.

Fimm lykilþættir rannsóknaumhverfis eru í forgrunni, þ.e. rannsakendur, búnaður, gögn, fjármögnun ásamt miðlun og innleiðingu: Þessa lykilþætti þarf að efla markvisst og styðja við með aðkomu ólíkra hagaðila. Þannig næst slagkraftur í samstarfið með tilheyrandi ávinningi fyrir alla.

Að efla slagkraft, sýnileika og samhæfingu rannsókna og prófana. 

Að stuðla að betri byggingum, öruggari mannvirkjum og sjálfbærari þróun með því að sameina þekkingu, innviði og fjármögnun í öflugan vettvang.

Að móta eftirsóknarvert umhverfi fyrir rannsakendur með því að tryggja fyrirsjáanleika í rannsóknaþörf, fjármögnun, nýliðun og langtímahugsun í greininni.  

Að auka aðgengi að rannsókna- og prófunarbúnaði með með skráningu á búnaði í sameiginlegan grunn, samnýtingu búnaðar, gegnsæjum kostnaði og faglegri þjónustu við notendur hans. 

Að gera gögn aðgengileg og á því formi sem samræmist þörfum notenda. Tengja og miðla þeim gagnabönkum sem til eru og styðja við nýja.

Að tryggja fjármagn og forgangsröðun til lykilrannsókna og þróunar- og nýsköpunarverkefna í takti við þarfir samfélagsins hverju sinni.

Að tryggja að nýjungar og nýsköpun skili sér til markaðarins með því að miðla og innleiða betur nýja þekkingu og gera fræðslu og leiðbeiningar aðgengilegri.

Að samstarfsvettvangurinn hafi fest sig í sessi með markvissri uppbyggingu rannsóknaumhverfis í húsnæðis- og mannvirkjagerð, í samræmi við sameiginlega sýn hagaðila.   

Að kominn sé aukinn slagkraftur og sýnileiki í húsnæðis- og mannvirkjarannsóknir og prófanir. 

Að meira fjármagn sé tryggt til að sinna nauðsynlegum rannsóknum ásamt því að efla þróun og nýsköpun greinarinnar.

Hlutverk, markmið og framtíðarsýn samstarfsvettvangsins voru mótuð eftir kynningar og umræður við hátt í 100 hagaðila á undanförnum mánuðum.

Verkefni, aðgerðaráætlun og vörður fyrir starfsemi Burðar verða unnar á vinnustofum með hagaðilum á næstu vikum en þegar liggja fyrir verkefni og áhersluþættir frá uppgjöri á aðgerðum vegvísis.

Burður - nýr samstarfsvettvangur í mannvirkjarannsóknum og prófunum

Nýtt mælaborð um fullbúnar íbúðir er nú aðgengilegt á vef HMS

Hægt er að nálgast fjölda fullbúinna íbúða eftir landshlutum og sveitarfélögum

Mælaborðið gefur innsýn inn í hraða íbúðauppbyggingar eftir mánuðum

HMS hefur birt nýtt mælaborð um fullbúnar íbúðir. Með mælaborðinu er hægt að nálgast þróun á fjölda fullbúinna íbúða eftir landshlutum og sveitarfélögum. Gögnin eru uppfærð mánaðarlega og byggja á fasteignaskrá HMS.

Mælaborðið sýnir mánaðarlega breytingu í fjölda fullbúinna íbúða eftir sveitarfélögum frá árinu 2020. Í mælaborðinu má einnig sjá breytingu á fjölda fullbúinna íbúða frá síðustu áramótum.

Fullbúnar íbúðir eru þær íbúðir sem eru í fullgerðri byggingu og eru tilbúnar til afhendingar eða búsetu. Slíkar íbúðir eru á matsstigum 7 eða 8 samkvæmt fasteignaskrá HMS.

Í mælaborðinu er gerður greinarmunur á þróun í fjölda fullbúinna íbúða og nýrra fullbúinna íbúða, en HMS telur íbúðir vera nýjar ef þær urðu fokheldar á sama ári, fyrra ári eða tveimur árum fyrr.

Hægt er að nálgast raunstöðu íbúðauppbyggingar um allt land í mælaborði íbúða í byggingu. Þar má finna fjölda og staðsetningu allra íbúða í byggingu, auk upplýsinga um eiginleika þessara íbúða.

Hægt er að nálgast ýmsar tölfræðilegar upplýsingar um húsnæðismál á heimasíðu HMS undir gögnum og mælaborðum. Þar má finna mánaðarleg gögn úr leiguskrá og fasteignaskrá, ásamt vísitölum stofnunarinnar fyrir íbúða- og leiguverð, mælaborðum fyrir húsnæðisáætlanir og íbúðir í byggingu, tölfræði úr rafmagnsskoðunum, landeignaskrá og mannvirkjaskrá auk grunngagna til niðurhals.

HMS birtir nýtt mælaborð um fullbúnar íbúðir

Leiguverðsjá hefur verið uppfærð með nýrri síðu: "Gögn til niðurhals"

Nú geta notendur sótt samantekin gögn á bak við alla gilda leigusamninga

Uppfærsla mælaborðsins auðveldar aðgengi að gögnum

Leiguverðsjá hefur verið uppfærð þar sem nýrri síðu hefur verið bætt við: „Gögn til niðurhals“. Á síðunni geta notendur nálgast samanteknar upplýsingar um fjölda leigusamninga í gildi, meðalleiguverð og meðalfermetraverð eftir ýmsum breytum, og samsetningu breyta. Upplýsingarnar eru aðgengilegar eftir landshlutaflokkun, sveitarfélagsflokkun, fjölda herbergja og hvort um sé að ræða markaðsleigusamninga eða ekki.

Leiguverðsjá má nálgast með því að smella á hnappinn hér að neðan.

Það athugist að vegna persónuverndarsjónarmiða er ekki hægt að nálgast upplýsingar um fjölda eða leiguverð eftir niðurbroti þar sem færri en 5 samningar liggja að baki.

Bætt aðgengi að gögnum að baki leiguverðsjá

Fyrirhugaðar aðgerðir stjórnvalda gætu aukið framboð og dregið úr verðþrýstingi á fasteignamarkaði

Aðgerðirnar gætu stuðlað að hærra leiguverði til skamms tíma

Vanda þarf til verka við útfærslu aðgerðanna

Ríkisstjórnin kynnti fyrsta húsnæðispakkann sinn í síðustu viku, en HMS fagnar því að ríkisstjórnin skuli setja húsnæðismál á dagskrá. Húsnæðispakkinn inniheldur aðgerðir sem ætlað er að stuðla að auknu framboði og draga úr eftirspurn á fasteignamarkaði, sem hvoru tveggja stuðlar að hægari íbúðaverðshækkunum. Sumar aðgerðir gætu þó leitt til verðhækkana á leigumarkaði til skemmri tíma, auk þess sem útfærsla nokkurra aðgerða er óljós.

Meira framboð og minni eftirspurn á fasteignamarkaði

HMS telur fyrirhugaðar aðgerðir ríkisstjórnarinnar í húsnæðismálum stuðla að auknu framboði og minni eftirspurn á fasteignamarkaði. Til skamms tíma má leiða líkur að því að skattur á söluhagnað aukaíbúða komi til með að draga úr eftirspurn á fasteignamarkaði. Aftur á móti má ætla að aukin hlutdeildarlánveiting leiði til aukinnar eftirspurnar á markaðnum. Þar sem skattlagning söluhagnaðar tekur gildi 1. janúar 2027 gæti þó verið að framboð aukist að einhverju leyti til skamms tíma, þar sem ákveðinn hvati er til staðar að losa um slíkar eignir áður en skattheimta hefst.

HMS telur að takmörkun á almennri heimild til nýtingar séreignarsparnaðar inn á lán hafi ekki teljandi áhrif á fasteignamarkað. Takmörkunin dregur þó lítillega úr eftirspurn í hagkerfinu þar sem höfuðstóll lána þeirra einstaklinga sem áður nýttu sér úrræðið lækkar hægar og afborganir verða hærri en ella. 

Til lengri tíma má ætla að áform um uppbyggingu í Úlfarsárdal, heimild sveitarfélaga til að innheimta skatt vegna tómra lóða í þéttbýli og einfaldað regluverk stuðli að auknu framboði á fasteignamarkaði. Þar að auki gæti skilvirkari og fyrirsjáanlegri veiting hlutdeildarlána hvatt til aukinnar uppbyggingar hagkvæms húsnæðis inn í kerfið. Þá getur takmörkun á skammtímaleigu hugsanlega leitt til aukins framboðs húsnæðis til varanlegrar búsetu, ýmist á fasteignamarkaði eða á leigumarkaði. Á eftirspurnarhliðinni mun lágmarkshraði afborgana draga úr vægi verðtryggingar á íbúðalánamarkaði og þar með draga úr eftirspurn á fasteignamarkaði.

Að mati HMS eru framangreindar aðgerðir til þess fallnar að draga úr verðþrýstingi og auka framboðið magn á fasteignamarkaði til langs tíma. Til skamms tíma má einnig gera ráð fyrir minni verðþrýstingi, en óvíst er hver áhrifin eru á framboð.

Verðhækkanir á leigumarkaði til skamms tíma

Aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa jafnframt bein og óbein áhrif á leigumarkaðinn. Til skamms tíma má ætla að skattlagning söluhagnaðar aukaíbúða komi til með að draga úr framboði af leiguhúsnæði, þar sem færri gætu séð sér hag í að kaupa íbúðir til útleigu í fjárfestingaskyni. Þá gæti aukin skattheimta af leigutekjum og bann við verðhækkunum fyrstu 12 mánuði tímabundinna leigusamninga stuðlað að hærra leiguverði. Í ljósi þess að leigjendur hafa oft ekki annarra kosta völ í húsnæðismálum til skamms tíma er tiltölulega auðvelt fyrir leigusala að tryggja afkomu sína með því að velta þeim aukakostnaði sem af aðgerðunum hlýst yfir á leigjendur.

Hærri hlutdeild og betri nýting stofnframlaga getur hins vegar unnið gegn verðhækkunum til langs tíma með því að stuðla að auknu framboði leiguhúsnæðis á viðráðanlegu verði. Þá má ætla að takmörk á skammtímaleigu gæti aukið framboð af langtímaleiguhúsnæði að einhverju leyti, sér í lagi í Reykjavíkurborg.

Að mati HMS er einföldun byggingarreglugerðar með það fyrir augum að liðka fyrir uppbyggingu fjölbreytts íbúðarhúsnæðis, stytta byggingartíma og lækka byggingarkostnað í sjálfu sér jákvætt skref. HMS telur þó mikilvægt að vandað sé til verka og að tryggt sé að einföldun regluverksins komi ekki niður á gæðum og öryggi íbúðarhúsnæðis.

HMS fagnar jafnframt áformum um aukna uppbyggingu í Úlfarsárdal, en telur mikilvægt að byggðar verði íbúðir sem eftirspurn er eftir. Byggingaraðilum verði þannig ekki settar of þröngar skorður þegar kemur að skipulagi svæðisins, m.t.t. stærðar íbúða, herbergjafjölda og annarra þátta.

Útfærsla og áhrif sumra aðgerða er óljós. Til að mynda er óljóst hvort bankarnir nýti sér vaxtaviðmið Seðlabankans fyrir breytilega verðtryggða vexti og haldi þannig áfram að bjóða slík kjör sem hafa verið þau vinsælustu undanfarin misseri. Þá er óljóst að hve miklu leyti draga á úr skattfrelsi söluhagnaðar aukaíbúða, t.d. hvort aðgerðin nái til íbúðar númer tvö eða þrjú.

Fyrsti húsnæðispakki ríkisstjórnarinnar leggur áherslu á fasteignamarkað

Húsnæðismarkaðurinn - Mánaðarskýrsla júlí 2019

Húsnæðismarkaðurinn - Mánaðarskýrsla júlí 2019

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Fleiri fréttir

Burður - nýr samstarfsvettvangur í mannvirkjarannsóknum og prófunum

HMS birtir nýtt mælaborð um fullbúnar íbúðir

Bætt aðgengi að gögnum að baki leiguverðsjá

Fyrsti húsnæðispakki ríkisstjórnarinnar leggur áherslu á fasteignamarkað

Fleiri fréttir

Burður - nýr samstarfsvettvangur í mannvirkjarannsóknum og prófunum

HMS birtir nýtt mælaborð um fullbúnar íbúðir

Bætt aðgengi að gögnum að baki leiguverðsjá

Fyrsti húsnæðispakki ríkisstjórnarinnar leggur áherslu á fasteignamarkað