Hlutverk Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er að vernda líf og heilsu manna, eignir og umhverfi með því að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með gæðum, öryggi og heilnæmi. Að stuðla að stöðugleika á húsnæðismarkaði og tryggja almenningi aðgengi...

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Skráðu þig á póstlista HMS og fáðu allar nýjustu fréttir sendar í pósthólfið þitt.

Póstlisti HMS

Fræðsla og forvarnir

Gögn og mælaborð

Brunavarnir

Byggingarreglugerð

Byggingarvörur

Fagaðilar í mannvirkjagerð

Fasteignaskrá

Húsnæðisáætlanir

Húsnæðisbætur og leigumál

Landeignaskrá

Lán til einstaklinga

Lán til lögaðila

Lífsferilsgreining (LCA)

Mannvirkjarannsóknasjóður - Askur

Mannvirkjaskrá

Markaðseftirlit

Rafmagnsöryggi

Stofnframlög

Þjónustuflokkar

Húsnæðisbætur

Lánavefur

Öryggi mannvirkja

Sveitarfélagsgátt

Um HMS

Fréttir

Gjaldskrá HMS

Lög og reglugerðir

Umsóknir og eyðublöð

Útgefið efni

Vaxtatafla

HMS mun kynna helstu niðurstöður úr fyrirhuguðu fasteignamati fyrir árið 2026 á opnum fundi í Borgartúni 21 miðvikudaginn 28. maí

Á fundinum mun PwC einnig kynna skýrslu um fyrirkomulag fasteignamats og fasteignagjalda á Íslandi og í samanburðarlöndum

Ásdís Kristjánsdóttir bæjarstjóri Kópavogs mun einnig halda erindi á fundinum um tækifæri og áskoranir sveitarfélaga

Helstu niðurstöður úr fyrirhuguðu fasteignamati fyrir árið 2026 verða kynntar á opnum fundi sem haldinn verður í húsakynnum HMS miðvikudaginn 28. maí klukkan 10:00. Fundinum verður einnig streymt á hms.is/streymi.

HMS endurmetur lögum samkvæmt skráð matsverð allra fasteigna á Íslandi árlega og kynnir niðurstöðurnar fyrir öllum sveitarfélögum og eigendum fasteigna. Fyrirhugað fasteignamat mun taka gildi þann 31. desember á þessu ári og verður það notað til að reikna út fasteignagjöld fyrir árið 2026. Þegar fasteignamat verður tilbúið mun það vera aðgengilegt í fasteignaleit HMS.

Á fundinum þann 28. maí mun HMS fara yfir helstu niðurstöður úr fyrirhuguðu fasteignamati eftir tegundum fasteigna og mismunandi matssvæðum landsins. HMS mun einnig fara yfir áhrifaþætti fasteignamats og fyrirhugaðar breytingar á fasteignamati.

Örn Valdimarsson sviðsstjóri ráðgjafarsviðs hjá PwC mun einnig fara yfir nýlega skýrslu sem unnin var fyrir HMS um fyrirkomulag fasteignamats og álagningu fasteignagjalda í alþjóðlegum samanburði. Sömuleiðis mun Ásdís Kristjánsdóttir bæjarstjóri Kópavogsbæjar fara yfir tækifæri og áskoranir sveitarfélaga tengdri álagningu fasteignagjalda.

Fasteignamat 2026 kynnt á opnum fundi 28. maí

Langflestir leigusamningar sem ná um markaðsleigu og eru til tólf mánaða eða skemur eru nú ekki vísitölubundnir

Hlutdeild vísitölutengingar hjá styttri samningum hefur lækkað úr 45 prósentum fyrir lagabreytingu niður í 7 prósent eftir lagabreytingu

Mest var breytingin hjá leigufélögum sem rekin eru í hagnaðarskyni

Langflestir leigusamningar sem ná um markaðsleigu og eru til tólf mánaða eða skemur eru nú ekki bundnir við vísitölu. Breytingar á húsaleigulögum sem tóku gildi í september 2024 óheimiluðu vísitölutengingu slíkra samninga, en fyrir lagabreytingu var um helmingur þeirra vísitölubundinn.

Samkvæmt lagabreytingunum er almennt óheimilt að binda verð við vísitölu eða gera aðrar verðbreytingar á tímabundnum leigusamningum sem eru 12 mánuðir eða styttri. Samningar um íbúðir lögaðila sem ekki eru reknar í hagnaðarskyni geta þó verið undanþegnir þessari reglu, líkt og námsmannaíbúðir og áfangaheimili.

Á mynd hér að neðan má sjá hlutfall vísitölubundinna samninga sem ná um markaðsleigu og giltu til tólf mánuði eða skemur í leiguskrá fyrir og eftir gildistöku lagabreytingarinnar. Við markaðsleigu er átt við leigusamninga þar sem leigusalar eru einstaklingar eða hagnaðardrifin leigufélög.

Líkt og myndin sýnir lækkaði hlutdeild vísitölutengingar hjá styttri samningum um markaðsleigu úr 45 prósentum fyrir lagabreytingu niður í 7 prósent eftir lagabreytingu. Í nær öllum tilvikum eru vísitölubundnir samningarnir bundnir við vísitölu neysluverðs.

Hlutdeild vísitölutengdra lækkar úr 76 prósentum í 15 prósent hjá leigufélögum sem rekin eru í hagnaðarskyni

Myndin hér að neðan sýnir hlutfall vísitölubundinna samninga fyrir og eftir gildistöku lagabreytingar eftir tegundum leigusala. Líkt og myndin sýnir voru 22 prósent leigusamninga hjá íbúðum í eigu einstaklinga vísitölubundinn sem giltu í eitt ár eða skemur vísitölubundin fyrir lagabreytingu. Eftir lagabreytingu eru einungis 4 prósent slíkra leigusamninga vísitölubundin.

Hjá leigufélögum sem rekin eru í hagnaðarskyni er breytingin enn meiri fyrir og eftir lagabreytingu. Rúmlega þrír af hverjum fjórum leigusamningum sem giltu í eitt ár eða skemur og voru um íbúðir í eigu hagnaðardrifinna leigufélaga voru bundnir við vísitölu fyrir lagabreytingu, en eftir lagabreytingu eru einungis 15 prósent þeirra vísitölubundnir. Þar á meðal gætu verið leigusamningar sem falla undir undanþágu frá banni við vísitölubindingu styttri leigusamninga.

Minna um vísitölubindingu hjá styttri samningum um markaðsleigu eftir lagabreytingu

Árið 2024 var metár í fjölda tilkynninga um hættulegar vörur innan Evrópu samkvæmt Safety Gate. Safety Gate er samevrópskt tilkynningakerfi um hættulegar vörur. Markmiðið með kerfinu er að tryggja skilvirkt upplýsingaflæði milli Evrópuríkja um hættulegar vörur sem fyrirfinnast á evrópskum markaði og skjót viðbrögð markaðseftirlitsstjórnvalda til að koma í veg fyrir að vörur sem hafa verið metnar hættulegar séu í dreifingu og notkun. Alls voru skráðar 4.137 tilkynningar á árinu, sem er mesti fjöldi tilkynninga frá stofnun kerfisins og næstum því tvöfaldur fjöldi miðað við árið 2022.  

Vaxandi hætta á netinu – Temu, SHEIN og önnur netsölutorg undir smásjá

Verulega fjölgun tilkynninga í Safety Gate má að miklu leyti rekja til stórsóknar netsölutorga utan Evrópu á borð við Temu og SHEIN á evrópskan neytendamarkað.

Markaðseftirlitsstjórnvöld víða um Evrópu hafa beint sjónum sínum að vaxandi vanda sem tengist gífurlegu vöruframboði á netinu og markaðseftirliti í netsölu. Sérstök áhersla hefur verið lögð á úttektir á vörum sem seldar eru í gegnum netsölutorgin, þar sem ítrekað hefur komið í ljós að verulegur hluti varanna stenst ekki evrópskar kröfur og hlutfall vara sem reynast beinlínis hættulegar er jafnframt hátt. Niðurstöður úttekta eru sláandi:

Vörur innihalda í mörgum tilvikum hættuleg eða skaðleg efni, jafnvel eiturefni.

Leikföng með smáhlutum sem geta valdið köfnunarhættu.

Vörur eru oft rangt merktar eða ekki með nauðsynlegum upplýsingum, sem gerir nær ómögulegt að meta hvort þær uppfylli kröfur sem gerðar eru til þeirra.

Þessi þróun vekur upp alvarlegar áhyggjur meðal eftirlitsaðila og sýnir að öflugt og samhæft markaðseftirlit með vörum í netverslun er brýnna en nokkru sinni fyrr. Samhliða því gegna upplýstir neytendur lykilhlutverki í að halda hættulegum vörum frá heimilum sínum og umhverfi.

Snyrtivörur og leikföng efst á lista yfir hættulegar vörur

Stærstur hluti tilkynninga árið 2024, eða um 36%, er vegna snyrtivara. Í flestum tilvikum innihéldu snyrtivörurnar BMHCA (butýlfenýl metýlprópíónal), ilmefni sem hefur verið bannað í Evrópu síðan í mars 2022 vegna hættu á húðertingu og krabbameini. Efnahætta var raunar einnig algengur hættueiginleiki í tilviki skartgripa, sem innihéldu gjarnan kadmíum, nikkel og blýs í miklu magni. Næst á eftir snyrtivörum voru flestar tilkynningar vegna leikfanga eða um 15%. Hættueiginleikar þar voru helst köfnunarhætta vegna smáhluta, hætta á heilsutjóni vegna innihalds óleyfilegra efna og hætta á meiðslum, til dæmis vegna hvassra brúna eða oddhvassra hluta. Í þriðja og fjórða sæti voru rafföng, þar sem hlutfall tilkynninga var um 10%, og ökutæki, þar sem fjöldi tilkynninga var um 9% af heildinni. 

Ísland meðal þátttakenda í Safety Gate kerfinu

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun fer með hlutverk samræmingaraðila Safety Gate á Íslandi og annast samskipti við önnur EES-ríki vegna tilkynninga og viðbragða. 

Íslensk stjórnvöld skráðu eða fylgdu eftir 30 tilkynningum um hættulegar vörur. Algengustu málin sem þurfti að fylgja eftir hérlendis á síðasta ári tengdust leikföngum og barnavörum, sem undirstrikar mikilvægi öflugs markaðseftirlits á þessum sviðum.

Neytendur afli sér upplýsinga um vöruöryggi og sýni aðgát við verslun á netsölutorgum

Til að tryggja að vörur á markaði séu eins öruggar og unnt er, bæði fyrir neytendur og umhverfið, er mikilvægt að markaðseftirlit sé öflugt og áhættumiðað og að neytendur hafi greiðan aðgang að upplýsingum um vöruöryggi. Vel upplýstir neytendur gegna lykilhlutverki við að stuðla að öruggum markaði og þar skiptir afgerandi máli að þeir láti markaðseftirlitsstjórnvöld vita ef þá grunar að vara sé hættuleg eða uppfylli ekki kröfur sem gerðar eru til hennar. Neytendur geta meðal annars kynnt sér tilkynningar um hættulegar vörur og fræðslu um vöruöryggi á eftirfarandi vefsíðum:

Vöruvaktin.is – íslensk upplýsingasíða stjórnvalda sem sinna markaðseftirliti með tilkynningum um hættulegar vörur og fræðslu um vöruöryggi. Hægt er að senda ábendingar sem snerta vöruöryggi í gegnum síðuna.

Safety Gate – samevrópskt tilkynningakerfi um hættulegar vörur. Þar er hægt að skrá sig á póstlista eftir áhugasviði og fá reglulegar upplýsingar um nýjustu aðvaranir.

Með vísan til vaxandi áhrifa netsölutorga utan Evrópu og fyrirliggjandi upplýsinga um hættueiginleika, sem fjallað var um hér áður og hafa jafnvel ítrekað komið í ljós í tilviki sumra vöruflokka, er tilefni til að hvetja neytendur sérstaklega til að sýna aðgát þegar þeir huga að vörukaupum á slíkum vettvangi.

Metár í fjölda tilkynninga um hættulegar vörur

Mánaðarskýrsla HMS fyrir maí 2025 er komin út, en hana má nálgast með því að smella á hnappinn hér fyrir neðan. Í skýrslunni kemur meðal annars fram að á fyrsta ársfjórðungi á fasteignamarkaði hefur ungum kaupendum fækkað lítillega.* Á leigumarkaði má greina mun á gerð leigusamninga eftir að óheimilt var að vísitölubinda styttri leigusamninga.

Gogn_manadarskyrsla_mai25.xlsx

Ungum kaupendum fækkar lítillega milli ársfjórðunga

Á fasteignamarkaði voru umsvif á fyrsta ársfjórðungi áþekk því sem þau voru á sama tíma í fyrra. Ungir kaupendur eru einnig álíka margir og þeir voru  á sama tíma í fyrra, en þeir voru 640 í ár, miðað við 630 á fyrsta fjórðungi síðasta árs. Ungum kaupendum fækkar hins vegar lítillega á milli ársfjórðunga, en þeir voru 681 talsins á fjórða ársfjórðungi í fyrra.* 

HMS sendir nú út mánaðarlegar spurningakannanir til fasteignasala þar sem spurt er um viðhorf þeirra til fasteignamarkaðarins. Í fyrstu könnuninni, sem framkvæmd var í byrjun maí, telur meirihluti svarenda að núverandi virkni á fasteignamarkaði sé frekar lítil eða lítil miðað við árstíma.

Á leigumarkaði má greina mun á gerð leigusamninga eftir að óheimilt var að vísitölubinda styttri leigusamninga með lagabreytingu sem tók gildi í september 2024. Tæpur helmingur styttri samninga á hagnaðardrifnum leigumarkaði var vísitölubundinn fyrir lagabreytingu en um 7% þeirra eru nú bundin við vísitölu.

Húsnæðisbætur hafa hækkað töluvert á síðustu sjö árum, en þó ekki jafnmikið og markaðsleiga. Meðalfjárhæð húsnæðisbóta hækkaði um 63 prósent frá ársbyrjun 2017 til ársbyrjunar 2025, en vísitala leiguverðs hækkaði um 75 prósent á sama tíma.

Á lánamarkaði geta heimili ekki tekið jafnhá lán og þau gátu fyrir þremur árum síðan vegna vaxta og strangari lánþegaskilyrða Seðlabankans. Frá árinu 2022 hefur ný lántaka á hvern kaupsamning minnkað um 45 prósent að raunvirði, þrátt fyrir að fasteignaverð hafi hækkað umfram verðlag.

Ný lántaka á hvern kaupsamning hefur ekki verið minni frá árinu 2016 þrátt fyrir töluverða eftirspurn á fasteignamarkaði sem bendir til þess að eftirspurn sé haldið uppi af efnameiri kaupendum.

Nýbyggingum fækkar lítillega og stöðug uppbygging frá áramótum

Á byggingarmarkaði hafa alls 1.127 nýjar íbúðir verið fullbúnar frá áramótum, sem eru álíka margar íbúðir og á sama tímabili í fyrra. Uppbygging hefur verið stöðug á síðustu mánuðum, sem bendir til þess að nýjar framkvæmdir hefjist á svipuðum hraða og eldri verkefnum er lokið.

*Uppfært kl. 09:51. Vegna reiknivillu kom fram í fyrri útgáfu mánaðarskýrslunnar að ungum kaupendum hafi fækkað meira á fyrsta ársfjórðungi 2025 en rauntölur segja til um. Skýrslan hefur verið uppfærð í samræmi við nýjar tölur, beðist er velvirðingar á mistökunum.

Í dag greiddi HMS um 530 milljónir kr. í húsnæðisbætur til um 16.000 heimila á Íslandi. Húsnæðisbætur eru ætlaðar til að lækka húsnæðiskostnað efnaminni leigjenda og nýtast því sem tæki stjórnvalda til að stuðla að auknu húsnæðisöryggi landsmanna eins og HMS stendur fyrir.

HMS greiðir um 530 milljónir kr. í húsnæðisbætur til um 16.000 heimila á Íslandi

Þjónustuflokkar

Þjónustuflokkar

HMS greiðir um 530 milljónir kr. í húsnæðisbætur til um 16.000 heimila á Íslandi

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Póstlisti HMS

Útgáfuáætlun

Fleiri fréttir

Fasteignamat 2026 kynnt á opnum fundi 28. maí

Minna um vísitölubindingu hjá styttri samningum um markaðsleigu eftir lagabreytingu

Metár í fjölda tilkynninga um hættulegar vörur

Mánaðarskýrsla HMS maí 2025

Fleiri fréttir

Fasteignamat 2026 kynnt á opnum fundi 28. maí

Minna um vísitölubindingu hjá styttri samningum um markaðsleigu eftir lagabreytingu

Metár í fjölda tilkynninga um hættulegar vörur

Mánaðarskýrsla HMS maí 2025